30 AVM el değiştirmek üzere...

Bünyelerinde bulunan markalara kira desteÄŸi kapsamında 6,5 milyar TL’lik destek veren AVM’ler, artan kurun da etkisi ile kendi borçlarını ödeyemez duruma geldi. 15 milyar dolar borç bulunan sektörde 30’a yakın AVM’nin bankalara devir riski ile karşı karşıya olduÄŸu belirtildi. Yakın gelecekte en büyük AVM sahiplerinin bankalar olabileceÄŸini vurgulayan sektör temsilcileri, 1 milyona yaklaÅŸan istihdam saÄŸlayan sektörün ayakta kalabilmesi için borçlarında 1 yıl faizsiz öteleme ve TL’ye dönüÅŸ desteÄŸi talep etti.

200’E YAKIN AVM BORÇLU

Dünya gazetesinden Yener Karadeniz’in haberine göre; yerli yatırımcılar AVM yatırımlarında genellikle yüzde 20-25 civarında öz kaynak kullanıyor. Kredi baÅŸvurusunda ise kira sözleÅŸmelerini teminat gösteren kurumlar, 6-7 yılı bulan vadelerde kredi alıyor. Yabancı yatırımcılarda ise söz konusu vade 10 yılı aşıyor. BilindiÄŸi üzere 2018 Ekim ayı itibari ile kiralamalarda TL’ye geçilmiÅŸti. Uygulama öncesi döviz üzerinden kredi alan AVM sayısının yaklaşık 200 civarında olduÄŸu ve bunların çok büyük bir kısmının da ödemelerinin devam ettiÄŸi belirtiliyor. Bu yıl itibari ile söz konusu borç miktarının 15 milyar dolar civarında bulunduÄŸu belirtiliyor.

KURUN NEGATÄ°F ETKÄ°SÄ° ARTIYOR

Kaba bir hesapla, gelirleri TL’ye dönen AVM’lerin kredi yükü, 2018 Ekim’den bu yana döviz kurunda gerçekleÅŸen artış nedeni ile yüzde 25’e yakın yükseldi. Pandemi döneminde düÅŸen gelirler de dikkate alındığında birçok AVM borçlarını çeviremez duruma geldi. Borç yükümlülüklerini yerine getiremeyen AVM’lerin bankalara devri de hızlandı. Son olarak geçtiÄŸimiz günlerde 300 milyon dolarlık borcunun ödenmesinde yaÅŸanan sorunlar nedeniyle Palladium AVM, Akbank’a geçti.

AVÄ° ALKAÅž: KREDÄ° YÜKÜ TAÅžINAMAZ HALE GELDÄ°

AYD Yönetim Kurulu BaÅŸkan Yardımcısı ve AlkaÅŸ Yönetim Kurulu BaÅŸkanı Avi AlkaÅŸ, son iki yıldır döviz kredi yükünün, açılan döviz makası nedeni ile taşınamaz hale geldiÄŸini vurguladı. AlkaÅŸ, “Sektörde bulunan 440 AVM’nin önemli bir bölümü bankalar ile iliÅŸkilerini düzenleyemezse en büyük AVM sahipleri bankalar olacak. Devir sonrası bankalar AVM’lerin maliki durumuna dönüÅŸüyor. Bu akımın yaygınlaÅŸtığı söyleniyor” dedi. Bugün artan giderler ve azalan gelirler nedeni ile AVM’cilik ekonomisinde çok ciddi çatırdamaların yaÅŸandığını aktaran AlkaÅŸ ÅŸunları söylüyor: “AVM’ler bacasız fabrikalardır. Binlerce kiÅŸiye istihdam saÄŸlıyor. AVM’ler kayıtlı ekonomi ve istihdam için de çok önemli. Birçok marka, AVM’lerde rekabetçi yeteneklerini geliÅŸtirerek dış pazarlara açılabildi. Dolayısıyla uluslararası markalarımız için de AVM’ler olmazsa olmak bir gerçek.”

FAÄ°ZSÄ°Z ÖTELEME VE TL’YE DÖNÜÅž

Yakın zamanda normalleÅŸmenin gerçekleÅŸememesi halinde bankalara devrin hızlanacağına dikkat çeken AYD BaÅŸkanı Hüseyin AltaÅŸ, ÅŸöyle devam etti: “Biz AVM yatırımcıları olarak markalara 6,5 milyar TL’yi bulan kira desteÄŸinde bulunduk. DiÄŸer desteklerle birlikte AB ve ABD’deki gibi perakendeci iflasları Türkiye’de görülmedi. Åžimdi biz de ayakta kalmak için tek bir ÅŸey istiyoruz. Bir yıllığına borçlar faizsiz ötelensin ve TL’ye dönüÅŸte destek verilsin. Aksi halde pandemi daha uzun sürer ve 3 ay içinde normale dönemezsek banka devirleri artar.” AltaÅŸ’ın verdiÄŸi bilgilere göre, bu kapsamda tehlikede olan AVM sayısı 30 civarında. Öte yandan 2020 yıl sonu itibari ile AVM’lerin ciroları pandemi öncesinin yüzde 70’inde kalırken, kendi kira gelirleri ise bir önceki yıla göre yüzde 40-50 arasında azaldı. Sektör cirosunun 2019’u 160 milyar TL civarında olduÄŸu düÅŸünülürse, 2020’de söz konusu cironun 48 milyar TL gerilemesi anlamına geliyor.

CÄ°ROLARI 48 MÄ°LYAR TL AZALDI

AlışveriÅŸ Merkezleri Yatırımcıları DerneÄŸi (AYD) BaÅŸkanı Hüseyin AltaÅŸ, pandeminin yanı sıra döviz borçlarının da sektörü zor durumda bıraktığını kaydetti. AltaÅŸ, “2018 Ekim ayı öncesinde kiralamalar dolar üzerinden yapılıyordu. Her basiretli tüccar gibi biz de gelirlerimizi dolar üzerinden olduÄŸu için dolar üzerinden borçlandık. Bu borcun miktarı yaklaşık 15 milyar dolar. Gelirlerimiz TL’ye döndüÄŸü ancak borçlarımız döviz olarak kaldığı için kurda yaÅŸanan artış nedeni ile yükümlülüÄŸümüz her geçen süre artıyor” dedi.