ABD'nin Afganistan'daki 20 yıllık kanlı mirası

11 Eylül saldırısından sonra, saldırıyı üstlenen terör örgütü El Kaide’ye ev sahipliği yaptığı gerekçesiyle ABD’nin askeri müdahalede bulunduğu Afganistan’da, 20 yıl sonra, bugün ülkenin idaresi tam anlamıyla Taliban’a geçti. ABD merkezli Brown Üniversitesi’nin bu yılın Nisan ayında yayımladığı ‘Savaşın Bedeli’ başlıklı raporunda, Afganistan’da 2001 yılından bu yana 71 bini sivil, 241 bin kişinin öldüğü belirtildi.

BOMBARDIMAN 11 EYLÜL’DEN SONRA BAŞLADI

ABD ve İngiliz kuvvetlerinin 7 Ekim 2001 günü Kabil, Kandahar ve Celalabad şehirlerine havadan bombardımanla başlattığı askeri müdahale, 9 Kasım 2001 günü Mezar-ı Şerif kara savaşıyla 12 Kasım gecesi Kabil’in düşmesine kadar devam etti. Kabil’de Hamid Karzai önderliğinde kurulan geçici hükümetle beraber, ABD ve müttefik kuvvetlerin Afganistan sınırlarında askeri varlıkları yapılanmaya başladı.  ABD ve müttefik kuvvetler tarafından Taliban ve El Kaide’ye karşı düzenlenen operasyonların sonucunda, kontrol büyük oranda ABD ve NATO müttefikleri tarafından sağlandı. 2006 yılının ikinci yarısıyla beraber NATO Uluslararası Güvenlik Destek Gücü’nün (ISAF) Afganistan’da tüm ülkeyi kapsayacak kadar genişlemeye başlaması Afganistan’da ‘yeniden düzenleme’ sürecinin başlamasına neden oldu.

OBAMA’DAN TRUMP’A ÇEKİLME SÜRECİ

2014 yılında eski ABD başkanı Barack Obama’nın ABD ordularının Afganistan’daki askeri misyonunun sonuna gelindiğini belirterek, temsilcilikleri koruyacak askerler haricinde ABD’nin Afganistan’da olan fiili varlığını 2016 yılının sonu itibariyle sonlandıracağını açıkladı. Ancak, ABD’de Donald Trump’ın başkan olmasıyla birlikte değişen yönetim, geri çekilmeyle ilgili Doha Anlaşması’na kadar büyük bir ilerleme sağlayamadı. Yine de Obama tarafından vurgulanan ‘geri çekilme’ adımları ve bunun devamında NATO Kara Ordusu’nun 2015 yılında büyük oranda Afganistan’dan çekilmesi Taliban kuvvetlerinin yeniden güçlenmesine sebep oldu. 

ÇEKİLME SÜRECİYLE TALİBAN’IN İLERLEYİŞİ HIZ KAZANDI

NATO müttefiklerinin 2015 yılında Afganistan’dan büyük oranda çekilmesiyle başlayan Taliban ilerleyişi, Eylül 2015’te Kunduz şehrinin ele geçirilmesiyle büyük bir ivme kazandı. Kunduz, Taliban’ın müttefik kuvvetlerinin Afganistan’a geldiği tarihten itibaren ele geçirdiği ilk büyük yerleşim yeri oldu. 2020’de seçilen ABD Başkanı Joe Biden’ın tam anlamıyla ülkeden çıkışın 1 Mayıs 2021 günü başlayacağını ve 11 Eylül günü sona ereceğini söylemesiyle beraber, Taliban başta güney kentleri ve ardından da Kabil’e yakın şehirleri kontrol altına almaya başladı. 

6 Ağustos günü ilk defa bir vilayet merkezinde kontrolü sağlayan Taliban, sadece 9 günde başkent Kabil’in de kontrolünü ele geçirdi. Böylelikle, 2001 yılından bu yana geçen 20 yıldan sonra Afganistan’ın kontrolünü tamamen ele aldı.

Atahan Barış AKTÜRK / ABD, (DHA)