Bayburt Kalesi, 800 yıl önceki çini süslemelerine kavuşuyor

Kültür ve Turizm Bakanlığı'nca hazırlanan proje kapsamında; Karadeniz ile Doğu Anadolu bölgeleri arasında, tarihi İpek Yolu güzergahında önemli bir kavşak noktasında yer alan Bayburt’taki birçok medeniyete ev sahipliği yaptığı bilinen Bayburt Kalesi'nde, 2017 yılında restorasyon ve arkeolojik kazı çalışması başlatıldı. Türkiye'nin en büyük 3'üncü kalesi olma özelliği taşıyan yapıda 3 yıldır süren çalışmalarda; 1'inci Justinianus dönemine tarihlenen 2 sarnıç yapı ile 11'inci yüzyıla tarihlenen kilisenin plan özelliklerinin yanı sıra Roma ve Osmanlı dönemine ait çok sayıda seramik eser, ok ucu ve pipo bulundu. Sarnıçlar ve kilise ile 1 konut gün yüzüne çıkarıldı. Kale ve çevresinde, han, hamam, cami ve bedesten gibi eserlerin çıkarılması için sürdürülen çalışmalarda bölgeden, 19 envanterlik, 44 etütlük eser ve 100 buluntuya ulaşıldı.

ÇİNİ ÇALIŞMALARI 2 YIL SÜRDÜ

Yapılan çalışmaların ardından geçmişte Bayburt Kalesi’nin surları üzerinde yer alan 800 yıllık çini süslemeleri de 10 santimetrekarelik kırık örnekten yola çıkılarak yeniden üretildi. Bayburt Valiliği koordinasyonunda İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ile Bayburt Müze Müdürlüğü tarafından çinilerin aslına uygun şekilde üretimi ve yerleştirilmesine yönelik çalışmalar yaklaşık 2 yıl sürdü. Yetkililer, çinilerin renk, boyut ve desenlerinin doğru biçimde saptanmasına yönelik antik kaynaklar, çini yuvaları, kazılardan elde edilen seramik parçalar ve sur yüzeyinde kalan 10 santimetrekarelik kırık parçadan yola çıktı. İncelemeler sonucu farklı renk ve motiflerde karar kılındı. Üzerlerinde Türk İslam medeniyetinden ince detayların olduğu çinilerin üretimi için de İznik tercih edildi. Farklı renk ve boyuttaki çiniler, aslına uygun şekilde yeniden üretilerek, yerlerine konulmaya başlandı. Sur duvarlarındaki çinilerden dolayı tarihi kaynaklarda ‘Çinimaçin Kalesi’ olarak da geçen Bayburt Kalesi, yapılacak çalışmalarla geçmişteki görüntüsüne yeniden kavuşturulacak. Çinilerde, ilahi ve sonsuz aşk temalarının İslamiyet öncesi Türk kültürüyle harmanlandığı ‘Allah’, ‘Sonsuzluk', ‘Haşhaş’, ‘Kuş Palmet’ ve ‘Gökyüzü Hayat’ motifleri yer alıyor.

‘ÇALIŞMALAR BİR AY İÇERİSİNDE TAMAMLANACAK’

Çalışmaların titizlikle yapıldığını ifade eden Bayburt Valisi Cüneyt Epcim, "Evliya Çelebi, Bayburt ziyaretini anlatırken Bayburt Kalesi’nin ihtişamından bahseder ve ‘Bayburt Kalesi’ndeki çiniler şehre öyle bir ışık salmaktadır ki adeta şehir, ay ve gün ışığında aydınlanmaktadır’ der. Evliya Çelebi’nin de sevgisine mazhar olmuş kalemizi çinilerle buluşturmanın mutluluğunu yaşıyoruz. Bu projede en büyük zorluk, hangi motiflerin kullanıldığını tespit etmekti. Selçuklu motifleri ayrıca Ulu Cami’de kullanılan çini motifleri vardı. Titiz bir çalışma sonucunda tespitlerimizi yaptık ve bu noktaya geldik. 800 yıllık motifleri aslına uygun bir şekilde Kültür Varlıkları Koruma Kurulu’ndan aldığımız karar ve oradaki hocalarımızın desteğiyle ortaya çıkardık, bu motiflere ulaştık. Yaklaşık bir ay içerisinde Bayburt Kalesi, çini motiflerine kavuşacak. Bayburt Kalesi için daha yapacağımız çok hizmetler olacak" dedi.

Murat SÖYLEMEZ/BAYBURT, (DHA)