Depremin yıktığı Patara Deniz Feneri'ne deprem önlemi

Bu yıl, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan ve Kültür ve Turizm Bakanlığı'nca turizmde tema olarak belirlenen Antalya'nın Kaş ilçesindeki Patara Antik Kenti'nde, 32 yıl önce Akdeniz Üniversitesi'nden Prof. Dr. Fahri Işık ve eşi Havva İşkan Işık tarafından başlatılan kazılarda bugüne kadar yüzlerce tarihi eser ortaya çıkarıldı.

Bu eserlerden en önemlilerinden biri de MS 54 yılında Roma İmparatoru Neron tarafından yaptırılan Deniz Feneri. 2004 yılında dönemin kazı başkanı Prof. Dr. Fahri Işık ve daha sonra kazı başkanlığını devralan Prof. Dr. Havva İşkan Işık tarafından ortaya çıkarılan fenere ait 2 bin 600 orijinal taş bulunuyor. Patara Yılı kapsamında, birçok tarihi eserle birlikte restorasyona başlanan deniz feneri, tamamlanan 6 metre podyumun üzerine, orijinal taşlarla yaklaşık 26 metre yüksekliğinde ve 6 metre çapında yeniden inşa edilecek.

NERON'UN PRESTİJ PROJESİ

Roma İmparatoru Neron'un prestij projesi olduğu belirtilen deniz fenerinin üzerinde, kimin tarafından yapıldığı, yapım tarihiyle ilgili altın harflerle yazıt bulunuyor. Kazılarda çıkarılan taş yazıtlarda, Patara Meclisi ve Patara halkının dönemin valisi Sextus Marcias'a hitaben, 'Likya halkını 8 yıl boyunca hiç rüşvet almadan, hakça yönettiğiniz için ve şehrimizi güzel yapılarla süslediğiniz için teşekkür ederiz' yazısı yer alıyor.

KURUL RAPORU ONAYLADI

1481 yılında meydana gelen depremde yıkıldığı değerlendirilen deniz fenerinin, restorasyondan sonraki yıllarda olası deprem veya tsunamide yıkılmaması için, İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Afet Yönetimi Enstitüsü Müdürlüğü'nce teknik rapor hazırlandı. Dr. Cenk Üstündağ tarafından hazırlanan rapor, Antalya Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'nca onaylandı.

RODOS DEPREMİNDE YIKILMIŞ

Raporda, 15'inci yüzyılda meydana gelen Rodos depreminde yıkıldığı düşünülen Patara Antik Deniz Feneri'nin, orijinal yapım teknikleri ayrıntılı ele alınıyor. Kule, yeterli dayanıma sahip olduğu tespit edilen mevcut yapı taşları kullanılarak yeniden ayağa kaldırılacak. Eksik veya yeterli dayanıma sahip olmayan taşların yerine özgün taşların petrografik analizinde elde edilen sonuçlar dikkate alınarak yeni taşlar kullanılacak.

BÖLGENİN DEPREMSELLİĞİ

Raporda, antik fenerin bulunduğu bölgenin depremselliği ve buna bağlı fener taşıyıcı sistemine müdahalenin gerekliliğini açıkça ortaya koyduğu da vurgulandı. Restorasyonda kulenin deprem veya tsunami gibi olaylara karşı dayanıklılığı için uygulanacak projede, çelik spiral, çelik boru, çelik tijler, saf epoksi reçinesi yapıştırıcı, karbon fiber hasır donatı, yüksek mukavemetli doğal hidrolik kireç bağlayıcılı harç gibi malzemeler kullanılacak.

ÇEKİRDEK OLUŞTURULUYOR

2021'de tamamlanması planlanan fenerin tsunami veya depremlere karşı güçlendirilmesi amaçlı raporu hazırlayan İTÜ'den Dr. Cenk Üstündağ, kulenin şu anda özgününde üst üste konmuş taşlardan oluştuğunu ve hiç bağlantısı olmadığını belirterek, "Biz o bağlantıları sağlıyoruz, bunları sağlarken içeride bir çekirdek oluşturuyoruz. Burada 'Şu büyüklükteki bir depreme dayanıklıdır' demek doğru olmaz. Çünkü sonuçta eski bir eser, tarihi bir yapı. Sınırlı bir müdahaleyle bu şekilde statik olarak ayakta tutmaya çalıştık" dedi.

DAHA DAYANIKLI OLACAK

Bir şekilde müdahale edildiğini, ama bunun 'tamamen depreme dayanıklı bir hale gelir, çok büyük depremlerde de ayakta kalır' anlamına gelmeyeceğini söyleyen Dr. Cenk Üstündağ, "Ama o bölgede beklediğimiz depremleri rahatlıkla karşılayacaktır diye düşünüyoruz. 8-9 büyüklüğünde bir depremde ayakta kalır gibi bir şey söylemek mümkün değil. Altı kayalık ve kayıp gitmesini beklemiyoruz ama belli de olmaz. O zaman onu ayakta tutmamız mümkün değil. Ama 7 üstünde bir deprem beklemiyoruz. Müdahalemiz sınırlı bir müdahale eski bir yapı olduğu için ama özgününden daha dayanıklı bir hale getireceğimiz kesin" dedi.

Mehmet ÇINAR/ANTALYA, (DHA)