Doğu'da son 30 yılın en sıcak aralık ayı

Geçen yıllarda en düşük hava sıcaklığının sıfırın altında 15 ile 20 derecenin altına düştüğü Ağrı, Ardahan, Erzurum ve Kars'ta, aralık ayının 18 gününde sıcak günler yaşıyor. Meteorolojik verilere göre Erzurum'da uzun yıllar yaşanan sıcaklık ortalaması sıfırın altında 5,8 iken 2020 aralık ayında sıfırın altında 1,3 olarak gerçekleşti. Aralık ayı sıcaklıklarının önceki yıllarda sıfırın altında 7,8 olarak ölçüldüğü Ardahan’da sıcaklıkların bu yıl ise sıfırın altında 3,1 olduğu belirlendi. Sıfırın altında 6,9 derece olan Kars'ta bu yıl yaşanan sıcaklık sıfırın altında 1,8 olarak gerçekleşirken Ağrı'da ise sıfırın altında 6,4 olan sıcaklık 0,7 olarak belirlendi.

TERMOMETRE 10 DERECEYİ GÖSTERİYOR 

Geçen yıllarda aralık ayında karakışın etkilerini yaşayan Erzurum'da cadde ve sokaklardaki termometreler 10 dereceyi gösteriyor. Erzurum'da böyle bir sıcaklığa alışık olmadıklarını söyleyen vatandaşlar, yaşananları iklim değişikliğine bağlıyor. Beyaz gelinliğini giyen Palandöken'in aksine kent merkezinde kar bulunmazken, pandemiye rağmen vatandaşlar park ve bahçelerde rahatlıkla oturabiliyor. 

100 YILDA SICAKLIKLAR 0,9 DERECE ARTTI

Bölgede yaşanan sıcaklıklarla ilgili değerlendirmede bulunan Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Taşkın Öztaş, Uluslararası İklim Değişikliği panelinde paylaşılan verilere göre son 100 yılda dünyada atmosferik sıcaklığın yaklaşık 0,9 derece arttığını, aynı zaman diliminde deniz suyu seviyesinin 19 santimetre yükseldiğini belirtti. Bunun ana sebeplerinin başında iklim değişikliğinin olduğunu bildiklerini belirten Öztaş, "Bizim kendi yöremizle ilgili olarak istatistiki anlamda veriye baktığımız zaman Erzurum'un uzun yıllar yağış verileri yaklaşık 454 milimetrelik toplam yağışı var. Bu yağışın üçte biri kar- su eş değeri olarak bu dönem içerisinde yoğun olarak düşen kar yağışlarıdır. Son birkaç yıllık periyoda baktığımız zaman hissedilir derecede toplam yağışlar içindeki kar yağışlarının düştüğünü görürüz. Aralık gibi normalde toprak sıcaklığının eksi 20'lere kadar düşebildiği, toprak donma derinliğinin 40- 50 santimetre kadar bulunması gerektiği bir dönemden bahsediyoruz. Ama şu an baktığınız zaman hava sıcaklığının eksilere yeni düştüğünü, toprak üzerinde, arazi üzerinde bahar ayındaymış gibi bir durumu görebilirsiniz. Bunun ana nedeni olarak iklimsel değişiklik olarak değerlendiriyoruz. Yine Uluslararası İklim Değişikliği panelinin rakamlarına göre sanayi döneminde atmosferdeki metan gazının, karbondioksit, azot, dioksitin normale göre yüzde 40 oranında arttığını, bunun da sera etkisiyle atmosferik sıcaklığın yükselmesine sebep olduğunu biliyoruz" diye konuştu. 

EKSTREM YAĞIŞLAR VE ŞİDDETİ ARTABİLİR

Yaşanan değişimle birlikte en önemli riskin hem yıl içinde yağış rejiminin değişikliğe uğraması hem de iklimsel olaylarda ekstrem yağışların sayısı ve şiddetinin artmasına bağlı olarak meydana gelebilecek sorunlar olduğunu ifade eden Öztaş, "Yani sellerin, yüksek yoğunluktaki yağışlarla yaşanacak toprak kayıplarının, heyelan gibi bir takım risklerin de bizi karşılayabileceğini, bu önemli süreçte tarımsal anlamda kuraklığın olumsuz sonuçlarını hissedebileceğimizi söyleyebiliriz. Tabi ki özellikle kar yağışlarının ve toprağın bu dönemde daha stabil olmasını arzu ederiz. Kar yağışlarından depolanan su çok yavaş olarak toprağa iner. Toprağın tamamına yakınının taban suyunun belli bir akış hızıyla ilerlemesi ve toprakta depolama anlamında önemli bir açığı doldurması nedeniyle gerekli olan, arzu etmiş olduğumuz bir durum. Normal yağıştan aynı faydayı göremeyebiliyorsunuz" dedi. 

30 YILDA BÖYLE BİR DEĞİŞİKLİK YOK

Erzurum özelinde baktıkları zaman son 30 yılda böylesine bir sıcaklık değişimine rastlanmadığını ifade eden Öztaş, şunları söyledi:

"Toprak sıcaklığında geçen yıllara göre 6- 7 derecelik bir farklılık var. Şu ana kadar bu ölçüde bir sıcaklık görmedik. Gerek meteorolojinin tarımsal verilerine bakarak, Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma ile yürüttüğümüz proje kapsamında sürekli olarak toprak sıcaklığını ve nemini izlediğimiz bir çalışmamız var. Bu verilere baktığımızda son 5 yılda böyle bir çarpıcı rakamımız yok. Ben öncelikle meteorolojik anlamda söylüyorum, son 30 yılda belki de en sıcak ve en kurak aralık ayını yaşıyoruz."

İNSANLARIN İRADE KOYMASI GEREKİR

Aralık ayı geçen yıllara oranla sıcak geçen Kars'ta da kent merkezinde kış yerine bahardan kalma günler yaşanıyor. Cadde ve sokaklardaki termometrelerin 7 dereceyi gösterdiği Kars'ta tarımla uğraşanlar bir an evvel kar yağmasını bekliyor. Kars ve bölgede yaşanan sıcaklıklarla ilgili değerlendirmede bulunan Kars Kafkas Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ali Kırpık, "Küresel ısınma ve bu ısınmaya bağlı olarak iklimlerde değişme olduğu bilinmektedir. Bu duruma iklim değişikliği yerine iklim bozulması demek daha doğru olur. Günümüzdeki iklimsel olaylarının, değişimlerin nereye doğru, hangi iklime evrildiği belli değil. Günümüzde ülkemiz ve bölgemizde iklimin zamansal olarak eski ya da alışılmışın dışında çok farklı olarak görülmesinin sebebi de budur. Bu nedenle iklim değişmesi yerine iklim bozulması tabiri daha yerinde olacaktır. Küresel ısınmayı olumsuz etkileyen faktörlerin azalması yönünde bireysel, toplumsal ve tüm dünya insanları olarak sorumluluklarımız vardır. Pandemi nedeniyle yaşamımızda zorunlu olarak kısıtlamalar olduğu gibi küresel ısınmayı azaltıcı önlemlerin alınması yönünde de tüm insanların irade ortaya koyması gerekir" diye konuştu. 

AKŞAM YAĞAN KAR GÜNDÜZ ERİYOR

Ardahan'da geçtiğimiz yıllarda aralık ayında hava sıcaklıklarının sıfırın altında 20- 25 derecelere kadar düştüğünü ifade eden Arıcılar Birliği Başkanı İhsan Evliyaoğlu ise "Birkaç sene önce bu mevsimde, bu aylarda hava sıcaklığı sıfırın altında 20- 25 dereceleri buluyordu. Biz paltosuz, kabansız dolaşamıyorduk. Gittikçe iklim şartları bozuluyor, küresel ısınma var. Ardahan'da akşamları yağan kar, gündüzleri eriyor. Normal iklim şartlarında erimemesi gerekiyor. Ekim aylarında başlayan kar yağışı mart sonlarına kadar erimezdi. Maalesef bu son yıllarda küresel ısınma, iklim değişiklikleri sebebiyle eski soğuklar kalmadı" dedi. 

Salih TEKİN- Bedir ALTUNOK- Dinçer AKTEMUR/ERZURUM- KARS- ARDAHAN (DHA)