Dr. Akkuş: Milyarlarca inci kefalinin öldüğünü göreceğiz

Van Gölü'nün tuzlu ve sodalı suyunda yaşayabilen ve nesli koruma altında olan inci kefalinin üreme dönemi nedeniyle 15 Nisan- 15 Temmuz arası uygulanan av yasağı sürüyor. Van gölünün tuzlu ve sodalı suyunda yaşayabilen, fakat üreme dönemlerinde tatlı suya ihtiyaç duyan inci kefalleri, Alaska'daki somon balıkları gibi akıntının tersine yüzerek, uçarcasına derelere akın ediyor. Göç sırasında görsel bir şölen sunan inci kefalinin korunması için Tarım ve Orman İl Müdürlüğü, jandarma, polis ve zabıta ekipleri, 7/24 nöbet tutuyor. İnci kefalleri bu süreçte bir yandan kaçak avcılarla diğer yandan da kuraklıkla mücadele ediyor.

'ÜLKEMİZİN İÇİN ÖNEMLİ BİR TÜR'

Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Mustafa Akkuş, inci kefalinin Türkiye için çok önemli bir tür olduğunu ve bölgede 20 bini aşkın insanın geçim kaynağını oluşturduğunu söyledi. İnci kefalinin varlığını sürdürmesinin çok büyük öneme sahip olduğunu anlatan Dr. Akkuş, "Varlıklarını sürdürmeleri için yaz aylarında Van Gölü'ne dökülen akarsularda yeterli miktarda su bulunması gerekiyor. Çünkü Van Gölü'ne dökülen akarsular inci kefalinin üreme habitatını oluşturuyor. Burada üremesini gerçekleştiren inci kefalleri Van Gölü'ne geri dönüyor. Fakat yumurtadan çıkan yavru inci kefalleri tekrardan Van Gölü'ne geri dönerek buradaki stokun devamlılığını sağlıyorlar" dedi.

'SU AZALIYOR'

Son yıllarda ülke genelinde görülen ciddi kuraklığın Van Gölü Havzasını da oldukça etkilediğini belirten Dr. Akkuş, "Van Gölü'ne dökülen akarsuları da etkiliyor. Artık geçmiş yıllara göre Van Gölü'ne dökülen akarsuların debilerinde ciddi düşüşler olduğunu görüyoruz. Burada şöyle bir tezatla karşı karşıyayız. Yaz ayı geldiği zaman tarlasını sulamak için suya ihtiyaç duyan çiftçiler ve bir tarafta da üremek için suya ihtiyaç duyan balıklar var. Dolayısıyla havzamızda çok ciddi bir su yönetiminin uygulanması gerekiyor. Çünkü su azalıyor. Fakat bir taraftan da suya olan ihtiyaç her geçen yıl artıyor. Bu sebepten dolayı Van Gölü havzasında sulama sistemlerinin komple elden geçirilmesi sulama yöntemlerinin tamamen değişmesi gerekiyor. Ürün desenimizi değiştir gerekiyor. Çünkü suyumuz her geçen yıl azalıyor. Fakat akarsuların kenarındaki özellikle yonca ekili alanlar her geçen yıl artıyor. Suya daha az ihtiyaç duyan bitkiler ekmemiz lazım" dedi. 

'SU YÖNETİMİ SIKI DENETLESİN'

Sulama birliklerinin ve Devlet Su İşleri'nin akarsulardan su alınması konusunda sıkı bir denetim ve kontrol uygulaması gerektiğini de anlatan Dr. Akkuş, "Çünkü çiftçiye bıraktığımız zaman akarsu yatağındaki bütün suyu tarlasına aktarmak ister. Ama diğer tarafta 800 bin yıldır Van Gölü'nde yaşayan ve 20 bin insanın geçimini sağladığı inci kefalleri var. Bu sebepten dolayı sulama birlikleri ve Devlet Su İşleri akarsulardan tarımsal sulama için alınan suları sıkı bir şekilde denetleyip, kontrol etmeli" dedi. 

'MİLYARLARCA BALIĞIN ÖLDÜĞÜNÜ GÖREBİLİRİZ'

Şu anda akarsu debilerinin temmuz ayında göreceğimiz debi miktarı kadar düştüğünü de belirten Dr. Akkuş, "Bu mevsimde akarsuların gürül gürül akması, temmuz ayına doğru debilerinin düşmesi lazım. Fakat biz şu anda adeta temmuz ayındaymışız gibi akarsu debilerinde ciddi düşüşler olduğunu görüyoruz. Çünkü akarsu yatağındaki suyun büyük bir kısmı kontrolsüz bir şekilde dere yatağından alınaraktan sulama kanallarına bırakılıyor. Özellikle Muradiye ve Erciş ilçeleri ve Enginsu Çayı Edremit sınırları içerisindeki Engilsu Çayı bu noktada hassas noktaları oluşturuyor. Su alımında mutlaka bir denetim sağlamamız lazım. Yoksa ilerleyen günlerde akarsu yataklarında su yetersizliğinden dolayı milyarlarca inci kefalinin öldüğünü göreceğiz" diye konuştu.

Gülay KUYUCU- Orhan AŞAN/VAN, (DHA)