El dokuma halılarda 'tarihi' dolandırıcılığı

Türkiye'de her yörenin kendine özgü renklerde ve desenlerde el dokuma tezgahlarda ürettiği renkli halılar, kimi zaman günlük kullanımda kimi zamanda dekoratif amaçlı kullanımı oldukça ilgi görüyor. Halılar, özellikle Avrupa ülkelerinden gelen turistler tarafından beğenilirken, halı dokuma işi ise genellikle köylerde genç kadınlar tarafından yapılıyor. Turistler, halıların ise soluk ve pastel renkli olanlarını tercih ediyor.

DOLANDIRICILIĞA ZEMİN HAZIRLIYOR

El dokuma halılarda yünün kirmanlarda eğrilerek ipe dönüştürülmesiyle yün daha dokulu ve rengini koruyan bir hal alırken, yünün makinelerden geçirilmesiyle oluşturulan ipler ise daha ince oluyor. Halının iskelet sistemini oluşturan iplerin dahi elde oluşturulduğu halılar daha pahalı olurken, tamamen makine dokuması halılar ise seri üretim olduğu için diğerlerine göre daha uygun fiyata alıcı bulabiliyor. Bazı halı tüccarları ise bu noktada bir dolandırıcılık yöntemine başvuruyor. Halı satın almak isteyen özellikle yabancı turistlere daha ucuz maliyetli halıyı pahalıya satmak için makine halılarının canlı renklerini soldurmak yöntemiyle eski ve değerli bir halı görünümü veriyor. Bunu yapmak içinde büyük halı tarlalarında aylarca güneşlenmeye ve asitli kimyasallara maruz bırakarak halıların rengini solduruyor.

Antalya'nın Döşemealtı ilçesinde her yıl kurulan ve renk renk olması nedeniyle oldukça fazla ziyaretçi çeken dev halı tarlalarından bazılarının bu dolandırıcılık yöntemine başvuranların halılarını tarlaya serip renklerinin soldurulmasına yardımcı olduğu öne sürüldü. Turizm kenti olması ve her yıl milyonlarca turisti ağırlaması nedeniyle bu yöntem için özellikle Antalya'yı seçen bazı dolandırıcı tüccarların renkleri soldurulan makine halılarını 'eski halı' diye Kaleiçi'ndeki halı dükkanlarının bazılarında turistlere pazarladığı iddia edildi.

1500 TL'LİK HALIYI 3000 TL'YE SATIYORLAR

Tarihi Kaleiçi semtinde eskiyen, yırtılan halıları tamir eden ve 'halı doktoru' olarak tanınan Mustafa Canlı, bu dolandırıcılık yönteminden çok şikayetçi olduklarını ancak bir çözüm bulunmadığını, sektöre bu kişiler tarafından zarar verildiğini ifade etti. Her yörenin kendine özgü halılarının olduğunu, Antalya'nın ise Döşemealtı halısının ünlü olduğunu ifade eden Canlı, Döşemealtı halısının renklerinin tamamının kök boya olduğunu ve elde eğrilen iplerle elde dokunduğunu söyledi. Kendisinin de halı tarlalarına halı ve kilim götürdüğünü, orada halıyı hem havalandırıp hem de güneşlendirdiğini anlatan Canlı, “Zaman zaman bende yıkanması ve güneşlenmesi için gönderiyorum. Orada halılarımız tatlı renkler alıyor. Bazıları orada kanserojen ilaçlarla halıların rengini soldurup 'eski halı' diye satıyor. Makine halılarını 'ipek halı' diye satıyorlar. İçler acısı bir durum. Kimyasallar bu halıları bitiriyor. Hem sağlık için hem de kültürümüz açısından kötü bir durum. Rengi soldurulan makine halısının rengini soldurduktan sonra orijinal el dokuma halının 2-3 katı fiyata satıyorlar. Normalde 50 yıllık el dokuma bir Döşemealtı kilimi 1500 lirayken eskitilen makine halısı 'tarihi' denilerek 3 bin liraya satıyorlar" dedi.

Alparslan ÇINAR/ANTALYA, (DHA)