Erzurum'da Kıpçakların mezar taşı 'taşbaba' bulundu

Şenkaya ilçesi Ormanlı Mahallesi'nde yaşayan Aytaç Alver ile kuzeni Erdal Alver, arazide dolaşırken taş heykel buldu. Traktöre yükledikleri heykeli evine götüren Aytaç Alver, öğretmen olan oğlu Sinan'a fotoğraflarını gönderdi. Sinan Alver'in fotoğrafları araştırmacı Ömer Faruk Kızılkaya'ya göstermesi üzerine taşın, taşbaba heykeli olduğu belirlendi. Erzurum Müze Müdürü Hüsnü Genç, inceleme yapmak üzere beraberinde Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi öğretim üyesi Türkolog Prof. Dr. Osman Mert ile Ormanlı Mahallesi'ne geldi.

Aytaç Alver'e ait evin önünde bulunan heykeli inceleyen Prof. Dr. Osman Mert, taşbaba heykelinin Asya'da bulunanlar ile aynı olduğunu kaydetti. Şu ana kadar Moğolistan, Sibirya, Kazakistan, Kırgızistan ve Ukrayna bölgesinde 2 bin 145 taşbaba heykeli bulunduğunu bildiren Prof. Dr. Osman Mert, Türkiye'de ise bulunan 4'üncü heykel olduğunu açıkladı. Taşbaba heykellerinin Kıpçak Türklerine ait mezar başlarına dikilen heykeller olduğunu açıklayan Mert, "Bu heykeller bizim için çok önemli. Taşbaba heykeli bizi yaklaşık 1500, 2000 yıl geriye götürüp atalarımıza bağlıyor. Hem coğrafik olarak, hem de kültürel açıdan bizi Asya'ya ve oranın kültürüne bağlıyor. Bu taş bizim kültürümüz ve bu bölgenin tapusu olduğu için çok önemli" dedi. 

BİZİ ÇOK ŞAŞIRTTI

Müze Müdürü Hüsnü Genç ise Ormanlı Mahallesi'nde taş heykel bulunduğu ihbarı üzerine Atatürk Üniversitesi'nden akademisyenlerle incelemeye geldiklerini belirterek, "Bizi çok şaşırtan çok nadir bulunan taşbaba heykelini bulduk. Milattan önce 1000'lerden gelen Anadolu'daki Türklerin geleneklerini taşıyan mezar taşı hükmündedir gördüğümüz taşbaba. Bu taş heykel Anadolu'daki ilk örneklerden biri" ifadesini kullandı.

'MADDİ DEĞERİ YOK AMA MANEVİ DEĞERİ ÇOK BÜYÜK'

Taşbaba heykelinin etrafına toplanan vatandaşlara da bilgi veren Hüsnü Genç, "Bunların içinde altın falan yok. Bu tür tarihi heykelleri bulduğunuz zaman Müze Müdürlüğü'ne haber verin. Bunun içinde altın ya da gümüş yok. Bunun maddi olarak bir değeri yok ama tarihi değeri çok büyük" uyarısında bulundu. 

İLGİYLE İNCELEDİLER

Arazide bulunan taşın tarihi açıdan önemli olduğunu öğrenen mahalle sakinleri görevlilerin etrafına toplandı. Uzmanlardan öğrendikleri bilgileri birbirlerine anlatan vatandaşlar, taşbaba heykelinin atalarıyla ilgili bilgi verdiğini söyledi. Erkeklerin incelemesinden sonra taşbaba heykelinin yanına gelen kadınlar da bir süre merakla bakındı. Heykele dokunan kadınlar taşın bu kadar değerli olmasından duydukları şaşkınlığı dile getirdiler.

BÜYÜK BİR TİTİZLİKLE SARILDI

Müze Müdürü Hüsnü Genç ve Prof. Dr. Osman Mert, incelemelerin ardından yaklaşık 120 santimetre uzunluğundaki taşbaba heykelini sünger döşeğe sardı. Vatandaşlar ve görevlilerin yardımıyla taşbaba heykeli müzeye ait araca yüklendi. Heykel, Erzurum Müze Müdürlüğü'nde koruma altına alınacak. 

Salih TEKİN/ERZURUM, (DHA)