Müze ve örenyerlerinden çalınan eserler aranıyor

Türkiye'de en çok tarihi eserin çalındığı ve yurtdışına kaçırıldığı illerin başında ise Antalya geliyor.

Önceki yıllarda Antalya'daki antik kentler, ören yerleri ve müzeler gibi alanlardan çalınarak yurtdışında dünyaca ünlü müzelerde sergilendiği belirlenen veya koleksiyoncuların elinde olan paha biçilemez eserlerden 'Yüzyılın Definesi' olarak adlandırılan 'Elmalı Sikkeleri', 'Herakles Lahdi', 'Yorgun Herkül'ün baş kısmı gibi birçok eser, yıllar süren hukuki mücadeleler neticesinde topraklarına geri döndü.

KAYIP ESERLER

Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, kaçakçılığın önlenmesi faaliyetleri kapsamında Türkiye'nin birçok ilindeki müze, antik kent ve ören yerlerinden çalınan eserlerin bulunması için dedektif titizliğinde çalışma yürütüyor. Bakanlığın çalınan veya kaybolan eserlerle ilgili listesinde ise Antalya'dan çok sayıda kültür varlığı bulunuyor. Bu eserler şöyle:

Elmalı ilçesinde 'Yüzyılın Definesi'nin de çıkartıldığı ve çalındığı bölge olan Karaburun Tümülüsü'nden çalınan Pers tipi iki duvar resmi bulunuyor. 118x72 cm ve 70x62 cm ölçülerindeki sıva üzerine boyama şeklindeki eserler, M.Ö. 475 yılına ait. Üçgen çatılı mezar odasının ana sahnesinde mor, mavi, kırmızı, yeşil, siyah ve beyaz renklerle yapılan duvar resminde mezar sahibi yöneticiyi onurlandıran sahnede bir ziyafet sahnesi anlatılıyor ve ana figür bir kline (taştan yapılmış sedir) üzerinde yatar vaziyette. Üzerinde geniş kollu, rozetlerle süslü, Pers kıyafeti bulunuyor. Figür sağ elini kaldırmış, sol elinde ise bir tabak tutuyor. Siyah saçlı ve sakallı figür ekoseli bir taç takıyor. Mezar odasının güney duvarında aynı renklerin kullanıldığı diğer resim de ise cenaze alayı sahnesinin ortasında iki atın çektiği taht arabasına oturmuş betimlenen bir yöneticiyi resmeden bölüm yer alıyor. Yönetici, Pers tipi kıyafetler, manto ve keçe şapkayla görülüyor.

HAÇ KABARTMALI PANEL

Demre ilçesindeki Myra Örenyeri yakınındaki 12'nci yüzyıldan kalma Bizans şapelinin batı yönündeki girişinde bulunan 20 santim uzunluğunda, mermerden yapılmış haç figürü yerinden sökülerek çalındı. Olay 2017 yılında gerçekleşti.

TARİHİ YANGIN TULUMBASI CAMİDEN ÇALINDI

Akseki İlçesi Gödene Köyü Camii'ndeki yangın tulumbası da kaybolan eserler arasında. Tepeliğin yan yüzündeki kabara üzerinde Osmanlıca 'Gödene' yazısı, altında H. '1318' tarihi ile kol üzerinde 'Bâni el Hâfız Ali İmal-kerde-i..' şeklinde okunan nokta çizgilerle beş satırlık Osmanlıca yazı bulunuyor.

PHASELİS'TEN ÜÇ ADET YAZIT

Kemer ilçesindeki Phaselis Antik Kenti ve territoriumunda yüzey araştırması esnasında üç adet yazıtın yerinde olmadığı belirlendi. Roma dönemine ait yazıtlar yukarıdan kırılmış profilli mermer bir stel, dikdörtgen yazıt parçası ve düşük kalitede beyaz mermerden, üç fascialı arşitrav bloğuna ait küçük bir fragment. En alt fasciada yazıt yok.

LAHİT KAPAĞI

Finike ilçesindeki Arykanda Antik Kenti'nden M.S. 2-3 yüzyılda Roma dönemine ait lahit kapağı ve lahit teknesi kayboldu. Parça, üçgen çatılı lahit kapağının kısa yan kenarına ait. Kapağın merkezinde yaklaşık 0.18 metre yüksekliğinde yarı işli kanatlı 'Gorgo Medusa' başı bulunmakta. Parçanın alt kısmında ise üzeri yuvarlatılmış kaldırma çıkıntısı kısmen korunmuş. Kapak parçası bütünüyle yarı işli olarak bırakılmış. Lahit teknesinin ise ön yüzünde iki Eros'un taşıdığı Tabula Ansata üzerinde Zanaatkar Heraklios'un adı var. Tabula Ansata'nın altında da bir çelenk yer alıyor. Lahtin arka yüzü kırık ve eksik. Parçalar halindeki lahit kenetlerle birleştirilerek bütünlenmiş. Bazı kısımlar alçı ile tamamlanmış.

ROMA DÖNEMİNE AİT KABARTMALI TAŞ

Gazipaşa ilçesi, Kızılgüney Köyü'ndeki çeşmeye ait kabartmalı taş da çalındı. Roma dönemine ait taş üzerinde yılan tasviri olarak belirtilen ancak girland olduğu düşünülen tek blok halindeki kabartmalı taştır. Girlandın kolları arasında iki başta rozet, biri erkek diğeri kadın portresinden oluşan tasvir bulunuyor. Oldukça aşınmış durumda.

MÜZEDEN SİKKELER ÇALINDI

Alanya Müzesi Müdürlüğü'nden ise iki adet sikke çalındı. Gümüş kaplama ve bronz sikkelerin biri Roma Aurelianus diğeri de Grek dönemlerine ait. Roma dönemine ait gümüş sikkenin ön yüzünde soldan ışın taçlı sakallı imparator büstü IMPC Aurelianus, arka yüzünde elinde küre imparator, sol ayağının yanında yerde oturan esir Soli İnvicto. Klasik döneme ait bronz sikkenin ise ön yüzünde bir baş tasviri, başın ortasında bir kontrmark ve kontrmark okla tespit edilmiş. Arka yüzde ise ayakta duran bir figür, giyimli olup sol elinde mızrak, sağ elinde çelenk tutuyor.

EL YAZMASI ESERLER DE KAYIP

Akseki ilçesi Yeğen Mehmed Paşa İlçe Halk Kütüphanesi'nden de çok sayıda el yazması eser çalındı. Kayıp eserler arasında 1748 yılına ait Behçetü'l-Elbâb fi ilmi'l-usturlab, 1739 yılına ait Kifayetü'l-Kunû Fî'l-Ameli bi'r-Rub'il-Maktû, 1740 yılına ait Risale fi'l-Amel bi'r-Rub'i'l-Müceyyeb, Nakdü'd-dürer fi şerhi'l-gurer isimli eserlerin bazı sayfaları bulunuyor.

SİDE MÜZESİ'NDEN ÇALINAN ESERLER

Side Müzesi Müdürlüğü'nden ise iki adet mermer yazıt, yüzük taşı ve mobilya parçası kayıp. Üç tarafı yazılı mermer parça Side Tapınağı'ndan, dört tarafı ve arkası kırık bir blok, üzerinde yazı açık vaziyette bir kitap içerisinde iki parçadan oluşan mermer parça da tiyatroda bulunmuştu. Oval biçimli ve sarı renkteki yüzük taşının üzerinde C harfi, altında ise yan yana iki insan bulunuyor. Kemikten mobilya parçası ise Roma dönemine ait.

Mehmet ÇINAR/ANTALYA, (DHA)