Türkiye'nin mantar merkezi: Korkuteli

Korkuteli ilçesi, Türkiye'nin en önemli mantar üretim merkezi konumunda ve yıllık 25 bin tonu aşkın mantar üretiliyor. Tarım Bakanlığı'nda 27 yıl görev yapan ve bölgede mantarcılığın gelişmesindeki en önemli isimlerden biri olan Cabir Aydın, bölgede uzun yıllar devlet görevlisi olarak kültür mantarcılığı eğitimleri verdikten sonra, 10 yıl önce emekli olup mantar üretimine başladı. Aynı zamanda mantarcılık tarım danışmanı olarak görev yapan Aydın, sektörün gelişimi, sıkıntıları ve geleceğini anlattı.

YÜZDE 70'İ KÜÇÜK AİLE İŞLETMESİ

Korkuteli'nde mantarcılığın 1987 yılında başladığını belirten Cabir Aydın, yıllık 25 bin tonun üzerinde beyaz kültür mantarı üretildiğini, Türkiye'deki toplam 75 bin ton üretimin yüzde 30'unu Korkuteli'nin ürettiğini kaydetti. Mantar kompostu üretiminde ise Türkiye'deki toplam üretimin yüzde 60'ının Korkuteli'nde olduğunu belirten Aydın, "İlçede yaklaşık 2 bin 500 kültür mantarı üretim işletmesi var. Bunların yüzde 70'i küçük aile işletmesi, yüzde 30'u da büyük işletmeler" dedi.

TÜRKİYE'DE ORTALAMA TÜKETİM 800 GRAM

Eski işletmelerin birçoğunun depodan bozma, atıl binalar iken son yıllarda iklimlendirmesi uygun, daha düzgün işletmeler kurulmaya başlandığını belirten Aydın, "Ülkemizde yıllık yaklaşık 75 bin ton mantar üretimi yapılıyor. Biri beyaz, biri de istiridye veya kayın değimiz iki tür. Ülkemizde kişi başına yıllık mantar tüketimi 800 gram, gelişmiş dünya ülkelerinde ise 2,5 kilogram. Tüketim alışkanlığımız arttığı sürece sektör iki-üç kat daha büyüme potansiyeline sahip" diye konuştu.

SEKTÖRÜN SORUNLARI

Mantar üretimindeki en büyük girdinin kompost, sonrasında elektrik ve nakliye olduğuna dikkat çeken Aydın, "Özellikle yaz aylarında elektrik maliyeti çok yükseliyor. Mantar örtüaltı tarıma dahil edildi, fakat üretim yapan aileler örtüaltı tarımdaki devlet teşviklerinden yeterince yararlanamıyor. Kompost KDV'si hala yüzde 18, yüksek ve yıllardır bununla ilgili yol alamadık. Örtüaltı tarımdaki gibi elektrik desteklemesinden yararlanamıyoruz. Haşerelere ve hastalıklara karşı biyolojik mücadele ürünlerine seracılıkta devlet desteği var ama bizde yok" dedi.

GÜNDE 3-5 MANTAR

Mantarın dünyada çok sevilerek tüketilen, insan sağlığı için çok önemli bir besin olduğunu vurgulayan Aydın, "O kadar çok derde deva ki, olmuş veya olacak kanser hastalıklarının yüzde 40'ını engellemeye muktedir. Kemiklerimizi güçlendiren, damar sertliği, kalp hastalıkları, mide problemleri, kolesterol, obezite hepsiyle mücadele edebilecek bir ürün. Günde 3-5 tane mantar tüketerek çok sağlıklı beslenebiliriz" diye konuştu.

ÇOK DEĞERLİ BİR BESİN

40 yaşından sonra insanlarda hücre üretimi azalırken, ölen hücrenin arttığına değinen Aydın, "Dolayısıyla yaşlılığımız başlar. Düzenli olarak her gün 3-5 mantar yenmeli. Vücudumuzun ihtiyacı, hücre yenileyen D vitamini, güneşten sonra en çok mantarda var. C, B1, B2, B3, B5, B6 ve B9 vitaminlerini mantardan alabiliyoruz. Kansızlık dahil, birçok problemi mantar tek başına yenebilecek bir besin. Vücudumuz mantar yediğimiz gün daha relakstır. Sindirimi daha kolay, vücudun eksiklerini tamamlar ve fazlalığı atılır, kilo yapmaz. Çok değerli bir besindir" dedi.

YATIRIMCILARA ÖNERİ

Yatırımcılara öneride de bulunan Cabir Aydın, "Yatırımcılar öncelikle çok iyi bilgi ve tecrübe edinmeli. Yatırım maliyetleri yüksek ve bilmeden girdiğinizde ciddi zararlar doğurur. Tavsiyem, aile bütçelerini sarsmayacak küçük yatırımlarla tecrübe edinmeleri daha doğru. Özellikle kayın mantarı üretimine çok fazla insan girdi ve zarar etti. Mantar üretiminde 25 ilde yüzde 55-60'a kadar hibe kredi, devlet desteği var. Ancak Antalya bu iller arasında yok" diye konuştu.

PANDEMİDE TÜKETİMİ ARTTI

Pandemi sürecinde kültür mantarında, pazarların kapalı olması nedeniyle bazı sıkıntılar yaşandığını, marketlerde tam tersine satışların arttığını anlatan Cabir Aydın, "İnsanlar pandemi döneminde daha sağlıklı beslenmek için doğru ürünlerle vücut bağışıklık sistemlerini güçlendirmeye çalıştılar ki, mantar da tam böyle bir ürün. Bağışıklık sistemini tek başına güçlendiren bir ürün. Çünkü içinde vücudumuzun ihtiyaç duyduğu birçok protein, mineral ve vitamini bulunduruyor. Şu anda üreticiden fiyatlar, 1 kg kültür mantarında 6-7 TL, istiridyede 8-10 TL arasında. Markette 15-20 TL, pazarlarda 12-18 arasında değişiyor" dedi.

EVİNİN ALT KATINDA YILDA 50 TON ÜRETİYOR

Korkuteli'de 2005 yılında Cabir Aydın'ın tavsiyesi ve halen devam eden danışmanlığı üzerine beyaz kültür mantarı üretimine başlayan İbrahim Ömercik, devlet desteğiyle evinin altında iki odada üretim yaptığını anlattı. Yaklaşık iki ayda kompostların değiştiğini belirten Ömercik, her üretim döneminde 3.5- 4.5 ton civarı, yıllık ise 45-50 ton civarı mantar ürettiğini kaydetti. Mantar üretimine başlamadan önceki çiftçilik geliriyle, şimdiki süreçte ciddi fark olduğunu anlatan Ömercik, “Mantar öncesi çok bir şey kazanmıyorduk" dedi.

Mehmet ÇINAR/ANTALYA, (DHA)