Tarihini bilmeyen insan, kendini bilemez.

Geçen hafta, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde önemli iki günü kutladık. Erzurum Kongresi ve Lozan Barış Antlaşması. 23 Temmuz 1919 tarihinde Erzurum Kongresi kararları açıklandı. O günün koşullarında, düşman kuşatması altında, bir avuç vatanseverin cesur duruşu, çok büyük saygıyı hak ediyor. 4 maddelik kararlarda ne yazdığını bir daha anımsayalım. 1- Vatan bir bütündür, bölünemez. 2- Millet, her türlü yabancı işgal ve müdahalesine karşı, topyekün kendisini savunacak ve direnecektir. 3- Milli gücü kullanmak ve milli iradeyi hakim kılmak temel ilkedir. 4- Manda ve himaye kabul olunamaz. 

CUMHURİYETİN TEMEL TAŞI

Evet her maddesindeki her kelimesinin özenle seçildiği belli oluyor. "Vatan" diyor, "bütündür, bölünemez" yazıyor. Millete çok büyük görev veriyor. "Yabancı işgal ve müdahalesine karşı kendisini savunacak" diyor. "Direnecektir"  vurgusuyla adeta topyekün savunma ve başkaldırıyı emrediyor. "Milli gücü" kullanmaktan söz ediyor, temel ilkenin "milli iradeyi hakim kılmak" olduğunu vurguluyor. "Manda ve himaye kabul olunamaz" kararında,  bir başka ülkenin "koruması altına girmeyi ve kollanmayı" reddediyor.

 Bu kararlar, Osmanlı tebasında yaşayan ümmetin, özgürlüğe ve birey olmaya adım atışının ayak sesleridir. Erzurum Kongresi'nin en anlamlı mesajı: "Erzurum, Cumhuriyetin temel taşıdır." 

LOZAN DEVLETİN TAPUSU 

Bir başka önemli tarihi günümüz 24 Temmuz 1923'teki Lozan Sulh Muahedenamesi'dir. Bu belge aynı zamanda 98 yıl önce alınan Türkiye Cumhuriyeti'nin bir anlamda tapusudur. Dışişleri Bakanı İsmet İnönü ve 40 arkadaşının (bürokrat, asker, diplomat) zafer belgesidir. 

Lozan, "ya istiklal ya ölüm" diyen Türklerin imzaladığı metindir. Lozan, bağımsız Türkiye Cumhuriyeti demektir. 

Lozan görüşmelerinde Lord Curzon, "Siz, Yunanistan'ı yendiniz, İngiltere'yi değil. Bunu unutmayın" dedikten sonra, söylediklerine pişman oldu.

İNÖNÜ'NÜN TARİHİ YANITI

İsmet İnönü karşı çıktı, “Hayır” dedi ve tokat gibi yanıtında şunları söyledi:

"*Yalnız Yunan’ı yenmedik, güneyde müttefikiniz Fransızları yendik, onların silahlandırdığı Ermenileri de yendik. 

*Müttefikiniz İtalyanları, Anadolu’dan uzaklaştırdık. 

*Sizin silahlandırdığınız Doğu Ermenilerini ve Pontus çetelerini yendik. 

*Sizin İstanbul yönetimi ile birlikte azdırdığınız isyancıları yendik. 

*Silah ve para ile desteklediğiniz Kuva-yı İnzibatiye’yi yendik. 

*En son olarak da, maşanız olan Yunan ordusunu yenip, denize döktük. 

*Mondros’u yendik, Sevr’i yendik, 

Üçlü Antlaşma’yı yendik. 

Bunların hepsinin arkasında "SİZ" vardınız; hepsinin ipleri,  dümeni, düğmesi sizin elinizdeydi.

BİZ, ASIL SİZİ YENDİK."

Lozan bir onurdur. Bize bu yüce değeri sağlayan, Gazi Mustafa Kemal Atatürk ile yakın arkadaşı İsmet İnönü'nün "özgür bir vatan kurma" idealidir. "Ne mutlu Türk'üm diyene" sözü, bu asil düşüncenin vücut bulmuş ifade şeklidir. Erzurum Kongresi'nin ilk maddesinde yazıldığı gibi "VATAN BİR BÜTÜNDÜR, BÖLÜNEMEZ."