Hindistan'ın 'pirinç yasağı' kararı fiyatları artırdı

Ukrayna Savaşı sonrası ortaya çıkan buğday-arpa krizini atlatmamışken yeni bir kürese gıda krizi patlamak üzere

Dünyanın en önemli pirinç üreticisi olan Hindistan’ın 1 ay içinde aldığı iki karar, “Global bir pirinç krizi çıkar mı?” tartışmalarını başlattı.

Bu tartışma 20 Temmuz’a, Hindistan’ın yurtiçi fiyat artışını önlemek amacıyla basmati olmayan beyaz pirinç ihracatını yasaklamasına dayanıyor.  Tüketici İşleri ve Gıda Bakanlığı, “Yurtiçi pirinç fiyatları artış trendinde. Perakende fiyatları son bir yılda yüzde 11.5 yükseldi” diyerek, basmati olmayan beyaz pirincin yurtdışı satışının derhal durdurulacağı belirtti. Hindistan'ın pirinç ihracatını azaltma kararı, Vietnam tarafında da yankı buldu. Vietnam Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, "Hindistan'ın pirinç ihracatını azaltma adımı, küresel pirinç pazarını etkileyecek" ifadesini kullandı.

Yetkililer, yeterli yerel pirinç tedariki ve gıda güvencesi sağlanması için ülkenin gıda birliğine çağrıda bulundu. Vietnam, Hindistan ve Tayland'dan sonra dünyanın en büyük üçüncü pirinç ihracatçısı konumunda. Çok geçmedi, dünyanın diğer bir ucundan Amerika ve Kanada’dan “pirinç krizi” haberleri yayılmaya başladı.

İki ülkede bulunan Hint marketlerine yığılan müşteriler, kıtlık korkusuyla pirinçleri yağmaladı, sosyal medya üzerinden boş raf fotoğrafları tüm dünyaya servis edildi. 

Emre Ergül'ün konu ile ilgili devam eden haberinde kullandığı ifadeler şöyle:

"İngiliz BBC Televizyonu, “Hindistan’ın pirinç ihracatını yasaklaması küresel bir krizi tetikler mi?” diye manşetten sorarken şöyle devam etti: “Hindistan, dünyanın en büyük pirinç ihracatçısı.

Küresel ticaretin yüzde 40’ını elinde bulunduruyor. Hindistan’ı, Tayland, Vietnam, Pakistan ve ABD takip ediyor. Çin, Filipinler ve Nijerya dünyanın belli başlı pirinç ithalatçısı ülkeleri konumunda. Endonezya ve Bangladeş gibi ülkeler de iç piyasalarında arz sıkıntısı yaşadığında büyük miktarlarda ithale başvuruyor. Pirinç tüketimi Afrika'da da bir hayli yüksek ve giderek de artış gösteriyor.

Küba ve Panama gibi ülkeler için de pirinç önemli. Pirinç ithalatının en az yüzde 90’ını Hindistan’dan yapan ülkeler de var.” Piyasalar, Hindistan’ın pirinç ihracatı yasağı konusunda yumuşamasını beklerken; şiddetli yağışlar ülkedeki mahsule zarar vermeyi sürdürünce Güney Asya ülkesi pirinç sevkiyatını “daha da sıkılaştırma” kararı verdi.

Bloomberg Haber Ajansı, dün hükümetin “basmati ihracatı için ton başına bin 200 dolar taban fiyat belirlediğini” ve “ayrıca yarı haşlanmış pirincin yurtdışı satışlarına da yüzde 20 vergi koyduğunu” duyurdu. Haber ajansı, Hindistan’ın yeni kararlarının küresel arzı tehdit edeceğine dikkat çekti. Reuters haber ajansı da “Bu, dünyanın en büyük ihracatçısının sevkiyatlarını daha da azaltabilir ve halihazırda 12 yılın en yüksek seviyelerine yakın işlem gören küresel pirinç fiyatlarını daha da artırabilir” yorumunda bulundu.

Hindistan’ın pirinç ihracatına getirdiği yeni kısıtlamalarla ilgili haberler, fiyatları yukarı yönlü destekledi ve Chicago Ticaret Borsası’nda işlem gören pirinç yüzde 3.1 değer kazandı. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nde (FAO) pirinç piyasası analisti olan Shirley Mustafa da “Bu yasak, pek de uygun bir zamanda gelmedi” diye konuştu.

Mustafa, küresel pirinç fiyatlarının 2022'nin başından bu yana istikrarlı bir şekilde arttığına dikkat çekti: “Geçen hazirandan bu güne fiyatlarda yüzde 14 artış oldu.” Hintli tarım uzmanı Devinder Sharma da “Güneydeki pirinç üretilen bölgeler El Nino’dan kötü şekilde etkilenecek ancak küresel gıda güvenliğine zarar verdiği için yasaktan vazgeçilmeli” dedi.

"Türkiye’nin yıllık pirinç tüketimi 850 bin ton civarında. Bunun 600 bin tonu iç piyasadan karşılanıyor, 250 bin ton ithalatımız var. Bunu da Çin, Arjantin, Uruguay, Bulgaristan gibi ülkelerden alıyoruz. Hindistan’dan pirinç alımı çok düşük bir miktar. Hindistan, lüks gruba giren, fiyat olarak daha yüksek olan basmati pirincin ihracatını yasakladı.

Türkiye olarak bizim basmati pirinç ithalatımız yok. Dolayısıyla kısa ve orta vadede Hindistan’ın bu kısıtlaması bizi etkilemeyecek. İklim değişikliğinin üretimde sonuçları ne olacak, bunu kestirmek zor ama pandemi süreciyle birlikte ülkemiz de dahil olmak üzere dünya, tarım ve gıdanın önemini anladı.

Dolayısıyla, ülkemizde de otoritenin tarım ile ilgili almış olduğu kararlara baktığımda, yine tarım sektöründen büyük ve kurumsal firmaların tarıma yatırımlarını gördükçe özellikle hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve bu tahıl grubunda kısa ve orta vadede, çok ekstrem bir durum olmadıkça, büyük tıkanıklıklar olacağını zannetmiyorum. Pirinç de dahil, hububat, bakliyat, tahıl ve yağlı tohumlar grubu en temel gıda maddelerimiz olduğu için, çok ekstrem bir durum olmadıkça, kısa ve orta vadede olumsuzluk beklemiyorum."

IMF Başekonomisti Pierre-Olivier Gourinchas: da Hindistan kararlarını şöyle yorumladı: “Mevcut ortamda, bu tür kısıtlamaların dünyanın geri kalanında gıda fiyatlarındaki oynaklığı artırması muhtemel ve aynı zamanda misilleme tedbirlerine de yol açabilir. Bu tür ihracat kısıtlamalarının kaldırılmasını teşvik ediyoruz çünkü bunlar küresel olarak zararlı olabilir."

Dünyanın en çok tüketilen dört pirinç türü şunlar: Indica, basmati, Japonica ve glutenli pirinç. Dünyanın en büyük pirinç ihracatçısı Hindistan'da, basmati olmayan pirinç, toplam pirinç ihracatının yüzde 25'ini oluşturuyor. Basmati olmayan pirinç, genellikle Asya ve Afrika ülkelerine ihraç ediliyor. Himalaya Dağları’nın karlı suları ile beslenen bir pirinç türü olan basmati pirinci, bilinen pirinç türlerinden daha uzun ve daha büyüktür. Yarı mat, yarı saydam bir rengi bulunan pirinç kendinden aromalıdır. Basmati kelimesi de Sanskritçede “parfüm, parfümlü” anlamlarına gelir.

(Emre Ergül- Dünya Gazetesi)