Antalya'da bilim adamları geliştirdi... Artık...

AÜ Mustafa Sak Mühendislik Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Topuz ve ekibinin uzun yıllardır devam eden çalışmaları sonunda, soğuk kış günlerinin vazgeçilmezi ada çayı, sıcak suda çözünebilir toz forma dönüştürüldü. 2005 yılından bu yana devam eden 3 ayrı proje sonunda elde edilen ürün için patent aşamasına gelindi. Prof. Dr. Topuz, bitki çaylarının kullanımının, binlerce yıl öncesine dayandığını belirterek, “İnsanlık 9 bin yıldır var ve 9 bin yıldır da bitki çayları bilinip kullanılıyor. Ada çayı, Akdeniz kuşağındaki Türkiye, İtalya, Yunanistan, Cezayir, Lübnan, Suriye'de var; ama özellikle Türkiye ve Yunanistan'da çok yaygın. Bizim ülkemizde ayrıca endemik türler var. Ada çayı ve dağ bitkisinin 97 farklı türü bulunuyor. Bunlardan hangisi bizim aradığımız türdür; bu, bir uzmanlık işi. İşte biz de 2005 yılından üniversite olarak tanımlanmış bitkileri çalıştık" diye konuştu. 

'ANTALYA'NIN FARKLI BÖLGELERİNDEN ADA ÇAYI TOPLADIK'

Ardışık 3 farklı projede, Prof. Dr. Feramuz Özdemir ile birlikte Antalya ve çevresinde yayılış gösteren bitkinin özellikleri ve etken madde kompozisyonlarının araştırılarak, bu bitkilerin tarımsal üretim amaçlı kültüre alındığını kaydeden Topuz, şunları söyledi: 

"Bu bitkiler kültür koşullarında yetiştirilen bitkilerle karşılaştırılarak devam eden proje kapsamında bitki sıcak suda çözünebilir toz form (instant bitki çayı) ürüne dönüştürüldü. Çalışmalar sırasında Yrd. Doç. Dr. Cüneyt Dinçer, Biyolog Prof. Dr. Ramazan Süleyman Göktürk, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü'nden Dr. Saadet Tuğrul Ay, Doç. Dr. Hilal Şahin resmi olarak görev aldı. Topladığımız bitkilerde bölgeye, rakıma göre içerikte farklılıklar olduğunu gördük. Ve bunları kültür koşullarına taşımaya çalıştık. Türkiye olarak kurutulmuş ürün ihracatımız var ama işlenmiş ürün ihracatımız yok. Biz de adaçayından endüstriyel bir gıda ürünü üretebilir miyiz ve bunu uluslararası alana taşıyabilir miyiz anlamında bir çalışma yaptık. Biz çözünebilir hazır bitki çayı yaptık. Aynen kahve gibi bir kaşık alıp sıcak suya katılabilecek bir ürün hazırlamak için yola çıktık. Çalışmamızın çoğunluğunu Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) finanse etti. İnstant dediğimiz bir formülasyon geliştirdik."

YUNANİSTAN DA PATENT İÇİN BAŞVURMUŞ

Geliştirdikleri ürünün patentini almak için araştırmalara başladıklarında, Yunanistan'ın da aynı çalışmayı yaptığını ve başvuruda bulunduğunu öğrendiklerini belirten Prof. Dr. Topuz, “Geliştirdiğimiz ürünle ilgili patent hazırlama aşamasına geldiğimizde gördük ki Yunanistan da aynı çalışmayı yapmış ve patent için başvuruları olmuş. Ancak bu sorun değil, farklı formülasyonlar geliştirerek, patent alınabilir; ama endüstriden birilerinin bu konuya ilgi duyup, sanayide kullanması, üretip satması gerekiyor. Sanayici, buna ilgi duyarsa ürün ticari değer kazanacak" dedi.

BİTKİ ÇAYLARI PİYASASINDA 60 MİLYAR DOLARLIK BÜYÜKLÜK

Gelecek yıllarda bitki çaylarının pek çok türünün, sanayide yer alacağına inandığını söyleyen Prof. Dr. Topuz, “Bu, hem tarımsal üretimi teşvik edecek hem ihracatı tetikleyecektir" dedi. Bitki çayı piyasasında, dünyada 60 milyar doların üzerinde rakamsal büyüklük olduğuna dikkat çeken Topuz, “Türkiye, maalesef buradan yeterince pay alamıyor. Yüzde 5 kadar bir pay var. O da daha çok kurutulmuş, ham bitki satıyoruz. Biz eğer işlenmiş ürün satabilirsek ve bu anlamda bir pazar yaratabilirsek daha etkin pay alabiliriz. Türkiye'de bu potansiyel var" diye konuştu. 

'GELECEKTEKİ HEDEFİMİZ ADA ÇAYINI BARDAKTAN ÇIKARMAK'

Her bitkiden formülasyonla işlenmiş ürün yapmanın mümkün olduğunu kaydeden Prof. Dr. Topuz, şunları söyledi:

“Ada çayı, dağ çayı gibi bitkilerin çay olarak tüketimi yaygın; ancak bu ürünler, gelecekte bardaktan çıkıp, gıda endüstrisinin farklı alanlarında kullanılacaktır. Biz, ekip olarak çalışmaları devam ediyoruz. Gelecekteki hedefimiz, fırıncılık ve pastacılıkta kullanılabilen, aroma açısından zengin, doğal bileşenlerle renklendirilmiş ada çayı tozu formunda ürünler geliştirmek. Ayrıca tablet ya da kapsül formunda destekleyici gıda takviyesi olarak da pratik tüketimi olabilir. Biz de bu bitkilerle sadece Türkiye içerisinde değil, uluslararası pazarda daha etkin rol almak istiyoruz. Bu konuda da sanayicilerimizle iş birliği yapmak istiyoruz."

Selma KUNAR/ANTALYA, (DHA) -