Milli gelir senaryosu

Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu’nun (TİSK) araştırmasına göre 2023 yılında dünyanın hacmen en büyük 10’uncu ekonomisi olmayı ulusal hedef haline getiren Türkiye’nin, gelişmiş ülkelerin kişi başına gelir düzeyine iyimser tahminlerle 21. yüzyılın sonlarında varabilecek. Bilim ve teknoloji alanındaki muhtemel gelişmeler faktörü hesaba katıldığında ise bu tarih, yine iyimser bir tahminle 2093 olacak.
TİSK, “Türkiye Ekonomisinin Geleceği Araştırması”nın sonuçlarını açıkladı. TİSK Araştırma Servisi’nce yapılan çalışmada, “Türkiye’nin kişi başına GSYH’sı ne zaman gelişmiş ülkeler düzeyine ulaşabilir?” sorusuna cevap arandı. Bu çerçevede Dünya Bankası’nın veri bankasından yararlanan TİSK, aynı zamanda Türkiye ile Gelişmiş Ülkeler ortalamasına ait 1980-2009 dönemi orijinal verileri kullanıldı. Türkiye ekonomisinin 2023 yılında dünyanın hacmen en büyük 10’uncu ekonomisi olması, ulusal bir hedef haline geldiğine işaret edilen araştırmada, “Ekonominin büyüklüğü ve gelişme hızı son derece önemli olmakla birlikte, kalkınmışlık ve refah düzeyini yansıtmak açısından yetersiz, hatta bazen yanıltıcıdır. Örneğin Çin 2011 yılı itibariyle dünyanın 2’nci büyük ekonomisidir, buna rağmen kişi başına GSYH düzeyi ABD’nin yalnızca yüzde 17,5’i kadardır; dünyanın 16’ncı büyük ekonomisi olan Türkiye’de kişi başına GSYH Çin’e kıyasla oldukça yüksektir. 2011 yılına ait Satınalma Gücü Paritelerine (SGP) göre kişi başına GSYH, (Economist Intelligence Unit tahminleri) ABD’de 48 bin 10 dolar; Çin’de 8 bin 390 dolar, Türkiye’de 13 bin 400 dolar” denildi.

-TÜRKİYE DAHA HIZLI KOŞUYOR AMA ADIMLARI KÜÇÜK-

1980-2009 döneminde satınalma gücü paritesine göre sabit fiyatlarla (2000 yılı dolar fiyatlarıyla) kişi başına GSYH gerçekleşmeleri incelendiğinde, Türkiye’nin gelişmiş ülkeler karşısındaki açığının 1980’de yüzde 84.9 iken 2009 yılında yüzde 82.2’ye indiği görüldü. Aradaki oransal kişi başına milli gelir farkı 29 yılda kayda değer bir azalış ortaya koyamasa da, oransal farkın Türkiye lehine azalışı süreklilik arz etti.

-KİŞİ BAŞINA GSYH DÜZEYİ FARKI TÜRKİYE ALEYHİNE ARTIYOR-

Kişi başına GSYH’da Türkiye ile gelişmiş ülkeler arasındaki fark tarihi süreç içinde mutlak değer açısından ele alındığında ise manzara tümüyle değiştiği ve farkın Türkiye aleyhine büyüdüğü dikkati çekti. Söz konusu fark 1980’de 13 bin 643 dolar iken 29 yıl sonra, 2009’da 22 bin 106 dolara yükseldi. Fark oransal bakımdan azalırken, mutlak değer olarak arttı.
1980 – 2009 arasında onar yıllık dönemler itibariyle kişi başına reel GSYH Türkiye’de sırasıyla yüzde 2.75; yüzde 1.53 ve yüzde 1.96 artarken, gelişmiş ülkelerde sırasıyla yüzde 2.56; yüzde 1.80 ve yüzde 0.78 arttı.
Türkiye için 1980’li yıllar en iyi, 1990’lı yıllar en kötü performansı ortaya çıkardı. 2000’li yıllarda ise biri yurtiçi, diğeri küresel nitelikte iki büyük krize rağmen 90’lı yılların üzerinde bir sonuç elde edildi. Gelişmiş ülkeler ise giderek hız kaybetti.

-3 FARKLI SENARYO-

TİSK’in araştırmasında geçmişe ait veriler kullanılarak “Türkiye’nin kişi başına GSYH’sı ne zaman gelişmiş ülkeler düzeyine ulaşabilir” sorusuna cevap bulabilmek için üç senaryo geliştirildi. Geçmişin ışığında, belirli varsayımlar altında yapılan tahminleri yansıtan araştırma çerçevesinde kaleme alınan birinci senaryoda “iyimser”) bir bakış açısı benimsendi. Araştırmaya göre birinci senaryo çerçevesinde Türkiye’de yüksek büyüme sürecini temsil eden 2002 – 2006 döneminde kişi başına GSYH’nın gelişmiş ülkelere göre 3.5 kat hızla artmasından yola çıkılarak, tahmin döneminde kişi başına GSYH’nın yıllık ortalama artış oranının Türkiye’de yüzde 3.5; gelişmiş ülkelerde yüzde 1 olacağı varsayıldı. Bu varsayımlarla yapılan hesaplamalar, Türkiye’nin gelişmiş ülkelerdeki kişi başına GSYH düzeyine 2080 yılında varabileceğini gösterdi.

-TÜRKİYE GELİŞMİŞ ÜLKELERDEKİ KİŞİ BAŞINA GSYH DÜZEYİNE 21. YÜZYIL SONUNDA ERİŞEBİLECEK-

İkinci Senaryo’da ise krizin akut döneminin ardından gelişmiş ülkelerde 2019’a kadar durgunluğun hakim olacağı ve yıllık artış oranının yüzde 0.5’te kalacağı, ancak 2019 sonrasında bilimsel – teknolojik alanda ortaya çıkacak yeni devrimlerle bu hızın yüzde 1.5’e ulaşacağı; Türkiye’nin ise yüzde 3.5 artış oranı ile gelişmiş ülkelerdeki teknolojiyi gecikerek de olsa takip edebileceği varsayıldı. Bu varsayımlar esas alınarak yapılan hesaplamalar Türkiye’nin gelişmiş ülkelerdeki kişi başına GSYH düzeyine 2093 yılında, yani 21. Yüzyıl sonunda erişebileceğini gösterdi.

-ÜÇÜNCÜ SENARYO: ÜMİTLER 22. YÜZYILA KALACAK-

Üçüncü Senaryo’da ise Türkiye’nin bilimsel – teknolojik süreçten kopması halinde gerçekleşecek ve ümitler 22’nci yüzyıla kalacak.
Sonuç olarak Türkiye, gelişmiş ülkelerin kişi başına GSYH düzeyine en iyimser tahminle 2080 yılında varabilecek. Bilim ve teknoloji alanındaki muhtemel gelişmeler faktörü hesaba katıldığında ise bu tarih, yine iyimser bir tahminle 2093 olacak.

-KİŞİ BAŞINA GELİR FARKINI BELİRTİLEN TARİHLERDEN ÖNCE KAPATMAK TÜRKİYE’NİN ELİNDE-

Araştırmada, bu tahminlerin geçersiz kalabileceği ve kalması gerektiğinin altı çizildi. Araştırmaya göre büyümeyi hızlandırarak gelişmiş ülkelerle arasındaki kişi başına gelir farkını belirtilen tarihlerden çok önce kapatmak Türkiye’nin elinde. Ne var ki, özgür düşüncenin, pozitif bilimlerin, teknolojinin ve sanayinin devlet ve toplum nezdindeki mevcut konumu ile böyle bir başarının ortaya çıkması mümkün görünmüyor. Geçmişte bazı ülkelerin ulaştığı başarının ön şartı, pozitif bilimlere ve teknolojik gelişime dayalı bir kalkınma anlayışına kavuşmak; bilim, teknoloji, eğitim ve sanayi kuruluşlarını böyle bir gelişimin motoru olarak kabul etmektir. Aksi takdirde “çağdaş uygarlık düzeyine” varmak hayalden ibaret kalacak.

Kişi Başına Reel GSYH'da Yıllık Ortalama Artış (yüzde)

            Gelişmiş 

Dönem       Ülkeler     Türkiye

1980-19     892,56      2,75

1990-19     991,80      1,53

2000-200     90,78      1,96

.

KİŞİ BAŞINA GSYH'DA TÜRKİYE GELİŞMİŞ ÜLKELER DÜZEYİNİ NE ZAMAN YAKALAR?

SENARYO: 1

        Kişi Başına Reel GSYH

       (SGP'ye Göre 2000 Yılı 

       Dolar Fiyatlarıyla)

        Gelişmiş

Yıl     Ülkeler(1) Türkiye

2019    29.696      6.740

2029    32.802      9.507

2039    36.233     13.411

2049    40.023     18.918

2059    44.209     26.686

2069    48.833     37.643

2079    53.941     53.099

2080    54.480     54.957

(1) Yıllık Ortalama Büyüme Hızı yüzde 1.0

(2) Yıllık Ortalama Büyüme Hızı yüzde 3.5

.

SENARYO: 2

        Kişi Başına Reel GSYH

        (SGP'ye Göre 2000 Yılı 

        Dolar Fiyatlarıyla)

        Gelişmiş

Yıl     Ülkeler(1)  Türkiye (2)

2019    28.258      6.740

2029    32.793      9.507

2039    38.056     13.411

2049    44.164     18.918

2059    51.252     26.686

2069    59.478     37.643

2079    69.024     53.099

2089    80.102     74.901

2093    85.020     85.949

(1) Yıllık Ortalama Büyüme Hızı 2009-2019 dönemi için yüzde 0.5;

      2019 sonrası için yüzde 1.5

(2) Yıllık Ortalama Büyüme Hızı yüzde 3.5