HDP'nin Antalya'da artık bir milletvekili olacak

Araştırmacı ALİ TAŞ hazırladı:

Peki bu 16 vekilin dağılımı Antalya siyasetinde önemli bir değişiklik yapacak mı?

Cümlenin sonunu şimdiden söyleyeyim.

Evet yapacak!

Neden bu sorunun yanıtının “evet” olduğunu anlamak için sayılara bir göz atmamız gerekecek.

Dikkat! Bu Bölümler Biraz Sıkıcı Olabilir. Ama Biraz Sabredin.

1 Kasım seçim sonuçları ve vekillerin dağılımı şu şekilde sıralanmıştı.

Antalya genelinde geçerli olan 1374373 oyun dağılımı; Ak Parti %41,3 ile 567616, CHP, %33,3 ile 457666, MHP, %17,6 ile 241890 ve HDP, %5,6 ile 76965 oy almışlardı. Bu oy tablosuna göre de, Ak Parti 7, CHP 5 ve MHP 2 milletvekili çıkarmış, HDP ise meclise vekil gönderememişti. Oysa aynı HDP, 7 Haziranda 95381 oy ile bir vekil çıkarmıştı. Aradaki fark da sadece 18417 oydu. Bunun nedenini anlamak için kimin, kaçıncı sıradan ve toplamda kaç vekil göndereceğini belirleyen D’Hont sistemine göre dizilişe bakmamız gerekiyor.



Bu sisteme göre her parti aldığı oya göre sıralanıyor ve en fazla oyu alan partiye 1 vekil yazılıyor (MV sıra 1 – 567616 oy ile AK PARTİ)

Daha sonra, milletvekili yazılan partinin oyu 2’ye bölünüyor (AK PARTİ – 567616/2 = 283808) AK PARTİ için elde edilen bu rakamdan sonra oylar yeniden sıralanıyor (MV sıra 2). Burada da en yüksek sayıya (CHP, 457666) bir vekil veriliyor ve bu sayı da 2’ye bölünüyor (CHP – 228833). Elde edilen sonuçlarla sıralama yeniden yapılıyor ve en yüksek oy sayısına vekil yazılıyor. Bu bölüme dikkat edin. Aldığı oy sayısı 2’ye bölünmesine rağmen, 3. Sırada en yüksek oy sayısı yine Ak Parti’de. 3. Sıra vekili de Ak Partiye yazılıyor ve bu sefer Ak Parti’nin aldığı toplam oy (567.616) bu sefer 3’e bölünüyor. (Ak Parti – 567616/3 = 189205). 3’e bölünüyor, çünkü Ak Parti daha önce bir vekil aldığı için sayısı 2’ye bölünmüştü. İkinci vekili aldığı için 3’e bölünüyor. Ak Parti 3’e, CHP 2’ye bölündüğü için oyları hala aynı duran MHP potaya giriyor ve 4. Vekil MHP’ye gidiyor.
Bu sistem ihtiyaç duyulan vekil sayısı tamamlanana kadar (Antalya için 14) devam ediyor.
D’Hont sisteminde vekil sayısı artıp da oy sayısı bölünerek küçüldükçe, vekil çıkarmak için iki ya da üç parti arasındaki farklar binli hatta yüzlü sayılara kadar inebiliyor.

Bunun en güzel örneği yine Antalya’dır.

Sizin de göreceğiniz gibi 14. Sıra vekili elde eden Ak Parti ile en yakın rakibi MHP arasındaki fark, 458’dir. Yani, Ak Parti 458 oy ile 14. Sıra vekilliğini almış, sayısını 7 vekile yükseltmiştir. Eğer MHP bu farkı kapatmış olsaydı, AK Parti 6, MHP’de 3 vekil almış olacaktı.

Biliyorum. Teknik bilgilerle sıkıyorum sizi ama konuyu kavrayabilmek adına bu bilgilere ihtiyacımız var. Şimdi 2019’da ne ile karşılaşabileceğimiz sorusuna odaklanabiliriz.

1 Kasım'da 16 vekil çıksaydı durum ne olurdu?

Diyelim ki 1 Kasım seçim sonuçlarına göre Antalya 16 vekil çıkaracaktı. O zaman şöyle bir tablo ile karşılaşacaktık.



Ak Parti 7, CHP 5, MHP 3 ve HDP 1 vekil çıkarmış olacaktı. Bu bir vekil için de CHP ile çekişiyor olacaktı ve 1 vekili 687 oy farkla alacaktı. Diğer yakın adaylarının birisinin (Ak Parti) yaklaşık 6000 diğerinin de (MHP) yaklaşık 16.000 oy önünde yer alacaktı. Yani, Antalya’da milletvekili çıkarmak için 75.000 oy artık garanti hale gelecek.

HDP Artık Antalya’da Daha Güçlü Bir Siyasi Aktör Olacak.

HDP’nin parti olarak seçime girdiği üç seçim sonucuna bakarak şu çıkarımda bulunabiliriz. HDP’nin Antalya’da en az %5 oy tabanı bulunmaktadır. Bu %5 de, minimum 75.000 oy demektir. Bu koşullar altında şunu rahatlıkla söyleyebiliriz. HDP, 16 vekilli Antalya’da D’Hont sistemi uygulandığı sürece artık Meclise en az 1 vekil gönderebilecektir. Bu da, Antalya siyasetinde HDP’nin daha güçlenmiş bir aktör olarak repliğinin artması anlamına gelecektir.

Özetle, 15. sırayı bilemem ama 16. sıranın adı bugünün koşullarında belli: HDP
Elbette bu çıkarım kadir-i mutlak değil ve elbette pratik farklı koşullar ortaya çıkararak yanlışlayabilir. Ancak bugünün koşullarında tablo böyle görünüyor.

HDP için ise durum daha önemlidir. Antalya 1. Sıraya yazılan isim %90’nın üstünde bir oranla Ankara’nın yolunu tutacaktır. Bu, HDP’nin iç dengelerini nasıl etkiler bilemem ama Antalya listesi hazırlanırken eskiye göre daha fazla terleyeceklerdir.