Ay’ın karanlık yüzeyine bir cisim çarptı

Dikkat çekici olay, 12 Aralık 2025’te saat 03.09 (UTC) itibarıyla Kuzey İrlanda’daki Armagh Gözlemevi ve Planetaryumu (AOP) tarafından kaydedildi. Parlama, gözlemevinde doktora eğitiminin son yılında olan Andrew Marshall-Lee tarafından, Armagh Robotik Teleskobu kullanılarak tespit edildi. Üstelik çarpışma, ekranda canlı olarak izlendi.

“Bu durumu çok daha özel kılıyor. Yıllarca gözlem yapıp bir daha asla böyle bir şeye tanık olmamak çok olası,” diyen Marshall-Lee, yaşadığı şaşkınlığı IFLScience’a anlattı.

BOYUTLARI ŞAŞIRTTI!

Görülen kısa süreli parlama, muhtemelen golf topundan daha büyük olmayan küçük bir cismin, çok yüksek hızla Ay yüzeyine çarpması sonucu meydana geldi. Çarpma anında cismin kinetik enerjisi anında ısı ve ışığa dönüşerek, Dünya’dan teleskop yardımıyla görülebilen kısa ama parlak bir ışık patlaması oluşturdu.

Marshall-Lee, cismin boyutuna ilişkin değerlendirmelerin sürdüğünü belirterek şunları söyledi:

Boyut konusunda hâlâ sınırlandırma çalışmaları yapıyoruz. Genellikle bu tür meteoroidler 3–5 santimetre çapından büyük olmuyor. Asıl önemli olan, çok hızlı hareket etmeleri. Çarpma hızı, ısı ve ışığa dönüşen kinetik enerjiyi belirliyor. Bu olayda hızın yaklaşık saniyede 35 kilometre olduğunu varsayıyoruz; bu da Geminid meteorları için tipik bir değer.

Bu tür çarpmaları kaydetmek son derece nadir. Parlamalar bir anda gerçekleşiyor, son derece küçük bir alana etki ediyor ve Ay yüzeyi oldukça geniş. AOP’ye göre bu olay, İrlanda adasından kaydedilen bu türden ilk olay. Britanya Adaları’nda ise bugüne kadar kayda geçen yalnızca ikinci vaka.

Marshall-Lee, çarpmanın Langrenus Krateri’nin yaklaşık 2 derece kuzeydoğusunda gerçekleşmiş olabileceğini de ekledi, ancak kesinlik için ileri gözlemlerin gerektiğini vurguladı.

OLAĞAN ŞÜPHELİ

AOP, çarpmanın büyük olasılıkla 4–20 Aralık tarihleri arasında etkili olan ve geçen hafta zirve yapan Geminid meteor yağmuru ile bağlantılı olduğunu belirtiyor. Ancak bu ihtimal hâlâ inceleniyor.

Geminid meteor yağmuru, uzaydaki en sıra dışı cisimlerden biri olarak tanımlanan Phaethon 3200 adlı asteroitin geride bıraktığı enkaz akımlarından kaynaklanıyor. Bu küçük parçacıklar Dünya atmosferine girdiklerinde yanarak gece gökyüzünde parlak izler oluşturuyor.

Ancak bazı parçalar Dünya’yı ıskalıyor ve Ay’a çarpıyor. Ay’ın, gelen cisimleri yavaşlatacak bir atmosfere sahip olmaması nedeniyle bu çarpışmalar doğrudan yüzeyde gerçekleşiyor ve kısa süreli ışık patlamaları meydana geliyor.

Geminid meteor yağmurunun bitmesine hâlâ birkaç gün olduğu için, uzmanlara göre Ay yüzeyinde yeni çarpışmaların yaşanması mümkün.

Gözünüz gökyüzünde olsun...

(Cumhuriyet)