İş kazası geçiren işçi ne yapmalı?

İnşaatlardan fabrikalara, ofislerden madenlere kadar birçok iş kolunda işçiler, dikkatsizlik, iş güvenliği önlemlerinin yetersizliği veya teknik eksiklikler nedeniyle kazalarla karşı karşıya kalabiliyor. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) verilerine göre her yıl binlerce iş kazası meydana geliyor ve bu kazalar kimi zaman yaralanma, maluliyet ya da ölümle sonuçlanabiliyor. Peki, iş kazası geçiren işçi ne yapmalı?

İŞ KAZASININ TANIMI

İş kazası, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda tanımlanmıştır. Buna göre işçinin işyerinde bulunduğu sırada, işin yürütümü nedeniyle, işverence yürütülen iş nedeniyle veya görevli olarak başka bir yere gönderildiğinde meydana gelen ve işçiyi bedenen ya da ruhen zarara uğratan olay iş kazası sayılır.

KAZA ANINDA YAPILMASI GEREKENLER

Bir iş kazası meydana geldiğinde öncelikle işçinin sağlık durumu kontrol edilmeli ve en yakın sağlık kuruluşuna götürülmesi sağlanmalıdır. Bu aşamada yapılacak ilk yardım ve hızlı müdahale hayati önem taşır.

Ayrıca kazanın hemen ardından işveren veya işveren vekiline haber verilmesi gerekir. Çünkü işverenin, iş kazasını SGK’ya bildirme yükümlülüğü bulunmaktadır.

İŞVERENİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ

İş kazası meydana geldiğinde işverenin yerine getirmesi gereken önemli yükümlülükler vardır. Bunlar arasında:

• Kazayı en geç 3 iş günü içinde SGK’ya bildirmek

• İş müfettişlerine gerekli raporları sunmak

• Kaza sonrası işyerinde güvenlik önlemlerini artırmak

• İşçiye gerekli sağlık hizmetlerini sağlamak

Bu yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde işveren hakkında idari para cezaları ve hukuki sorumluluklar doğar.

İŞÇİNİN HAKLARI

İş kazası geçiren işçi, yalnızca sağlık yardımlarından değil, aynı zamanda birçok sosyal güvenlik hakkından da yararlanabilir. Bunlar arasında:

• Geçici iş göremezlik ödeneği

• Sürekli iş göremezlik geliri

• Maluliyet tazminatı

• Ölüm halinde geride kalan hak sahiplerine ölüm aylığı ve cenaze ödeneği

Ayrıca işçi, iş kazası nedeniyle işverene karşı maddi ve manevi tazminat davası da açabilir.

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

İş kazasının resmi olarak kabul edilebilmesi için SGK’ya bildirilmesi şarttır. İş kazası Bildirim, işveren tarafından yapılmakla birlikte, işverenin bildirim yapmaması halinde işçi veya yakınları da SGK’ya başvuruda bulunabilir. SGK’ya yapılan başvuru üzerine kaza soruşturulur ve rapor düzenlenir.

YARGITAY KARARLARI

Yargıtay kararlarına göre iş kazalarında işverenin sorumluluğu oldukça geniştir. İşveren, iş güvenliği önlemlerini almakla yükümlüdür ve bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde meydana gelen kazalardan sorumlu tutulur. Örneğin, koruyucu ekipman verilmemesi, eğitimlerin yapılmaması veya denetimlerin ihmal edilmesi işverenin sorumluluğunu doğurur.

TAZMİNAT DAVALARI

İş kazası geçiren işçi, işverene karşı maddi ve manevi tazminat talebinde bulunabilir. Maddi tazminat, işçinin uğradığı gelir kaybını karşılamak için verilirken, manevi tazminat yaşanan acı ve elem nedeniyle hükmedilir.

Bu davalar iş mahkemelerinde açılır ve süreçte bilirkişi raporları, iş güvenliği uzmanlarının görüşleri büyük önem taşır.

İş kazaları, hem işçi hem de işveren açısından ciddi hukuki sonuçlar doğurur. İşçinin hangi haklara sahip olduğu, nasıl bir yol izlemesi gerektiği çoğu zaman karmaşık bir süreçtir. Yanlış atılacak adımlar hak kayıplarına yol açabilir. Bu nedenle böyle bir durumla karşılaşan işçilerin mutlaka avukata sor seçeneğini değerlendirmesi ve profesyonel destek alması önerilir.

SONUÇ

İş kazaları, işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemlerinin önemini bir kez daha gözler önüne seriyor. İş kazası geçiren işçi öncelikle sağlık hizmeti almalı, ardından kaza derhal SGK’ya bildirilmelidir. İşçiler, geçici veya sürekli iş göremezlik ödeneği, maluliyet tazminatı, ölüm halinde yakınlarına maaş gibi birçok haktan faydalanabilir. Ayrıca işverenin kusuru varsa maddi ve manevi tazminat davaları da gündeme gelebilir.

Çalışanların haklarını bilmeleri, işverenlerin ise yükümlülüklerini yerine getirmeleri iş kazalarının yarattığı mağduriyetlerin önlenmesi açısından kritik öneme sahiptir.