Yıllık izin ücretleri artık peşin ödenecek mi?

Türkiye’de milyonlarca işçiyi ilgilendiren yıllık izin ücretleriyle ilgili tartışmalar gündeme oturdu. Çalışanlar, izin dönemlerinde maddi sıkıntı yaşamamak için ücretlerinin peşin ödenmesini talep ederken, iş hukukçuları ve sendikalar bu konuda farklı görüşler dile getiriyor. Peki, yıllık izin ücretleri artık peşin mi ödenecek?

YILLIK İZİN HAKKI NEDİR?

4857 sayılı İş Kanunu’na göre, işçiler işyerindeki kıdemlerine göre yıllık ücretli izin hakkına sahiptir. İşçilerin en az bir yıl çalışmaları halinde bu haktan yararlanması mümkündür. İzin süreleri kıdeme göre değişiklik gösterir:

• 1-5 yıl arası çalışanlara 14 gün,

• 5-15 yıl arası çalışanlara 20 gün,

• 15 yıl ve üzeri çalışanlara 26 gün,

• 18 yaş altı ve 50 yaş üzeri işçilere en az 20 gün.

Bu süreler boyunca işçinin ücreti kesilemez, yani işçi hem iznini kullanır hem de maaşını alır.

İŞÇİLERİN BEKLENTİSİ: PEŞİN ÖDEME

Çalışanların en çok dile getirdiği taleplerden biri, izin dönemine çıkmadan önce ücretlerinin peşin olarak ödenmesi. Çünkü birçok işçi, tatil planı yaparken maddi kaygılar yaşıyor. Özellikle düşük gelirli çalışanlar için izin ücretinin erken ödenmesi, seyahat ve konaklama masraflarının karşılanmasında büyük kolaylık sağlıyor.

Sendikalar, yıllık izin ücretlerinin peşin ödenmesinin işçiler için bir hak olması gerektiğini savunuyor. Çalışma hayatında zaman zaman gündeme gelen bu konu, son dönemde artan ekonomik sıkıntılar nedeniyle daha çok tartışılır hale geldi.

MEVCUT UYGULAMA NASIL?

Mevcut uygulamaya göre işçilerin yıllık izin dönemlerinde maaşları, normal ödeme tarihleri neyse o zaman ödeniyor. Yani işçi izin süresince de maaşını almaya devam ediyor fakat peşin ödeme zorunluluğu bulunmuyor.

İş Kanunu’na göre işveren, yıllık izin ücretini ödemekle yükümlü ancak bunu peşin yapmak gibi bir zorunluluğu yok. Yalnızca işçi işten ayrıldığında, kullanılmayan yıllık izinlerin ücreti toplu şekilde ödeniyor.

HUKUKÇULAR NE DİYOR?

İş hukuku avukatı, yıllık izin ücretlerinin peşin ödenmesinin yasal bir zorunluluk olmadığını vurguluyor. Ancak işverenin inisiyatif kullanarak bu ödemeyi peşin yapabileceği belirtiliyor.

Bir iş hukuku avukatı, konuyla ilgili şunları söylüyor:
“İş Kanunu’nda izin ücretlerinin peşin ödeneceğine dair açık bir hüküm bulunmuyor. İşveren, çalışanına kolaylık sağlamak amacıyla böyle bir uygulama yapabilir ama bu zorunlu değildir. Çalışanlar açısından böyle bir düzenleme yapılırsa, izin döneminde yaşanan maddi sıkıntılar azalır.”

İŞVERENLERİN GÖRÜŞÜ

İşverenler ise peşin ödeme uygulamasının işletmeler için ek bir yük getireceğini savunuyor. Özellikle küçük ölçekli işletmeler, maaşların önceden ödenmesinin nakit akışlarını zorlayabileceğini belirtiyor. Bu nedenle işverenler, mevcut sistemin devam etmesinden yana.

Bazı büyük şirketler ise çalışan memnuniyetini artırmak amacıyla yıllık izin öncesinde maaş ödemelerini öne çekiyor. Ancak bu uygulama tamamen işverenin insiyatifine bağlı.

ÇALIŞANLARIN SESİ

Çalışanlar, tatil planı yaparken en büyük sıkıntılarının maddi sorunlar olduğunu ifade ediyor. Birçok işçi, “İzin paramız peşin ödenseydi en azından tatil masraflarını daha kolay planlardık” diyor. Özellikle turizm sezonunda izin kullanan işçiler, peşin ödeme uygulamasının hayata geçirilmesini talep ediyor.

GELECEKTE DÜZENLEME OLACAK MI?

Meclis’te ve kamuoyunda zaman zaman dile getirilen bu talep için şu an resmi bir düzenleme bulunmuyor. Ancak sendikaların yoğun baskısı ve işçi haklarıyla ilgili yapılan kampanyalar, ileride yasal değişikliklere zemin hazırlayabilir.

Çalışma hayatı uzmanlarına göre, “Yıllık izin ücretlerinin peşin ödenmesi, çalışanların sosyal yaşamını güçlendirir. Böyle bir düzenleme yapılması halinde işçiler izinlerini daha verimli değerlendirebilir. Ancak işverenler açısından da ekonomik dengeyi gözeten çözümler geliştirilmesi gerekir.”

SONUÇ

Yıllık izin ücretlerinin peşin ödenip ödenmeyeceği tartışmaları sürüyor. Mevcut yasaya göre böyle bir zorunluluk bulunmasa da işverenin insiyatifiyle peşin ödeme yapılabiliyor. Çalışanlar, bu uygulamanın yaygınlaşmasını beklerken, işverenler ekonomik yükten dolayı temkinli yaklaşıyor.

Önümüzdeki dönemde sendikaların girişimleri ve çalışan talepleri doğrultusunda bu konuda yeni bir yasal düzenleme yapılması gündeme gelebilir.