Binaların depreme dayanıklılığını tespit eden yazılım geliştirildi

Bülent Ecevit Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Geomatik Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şenol Hakan Kutoğlu, yazılım ekibiyle birlikte üniversite bünyesinde, binaların deprem dayanıklılığını Amerikan AFAD'ı olarak bilinen Federal Acil Durum Yönetim Kurumu’nun (FEMA) geliştirdiği ‘hızlı bina değerlendirme’ formatında çalışarak ölçen yapay zeka destekli yazılım geliştirdi. Yazılım, binanın görselleri ve sistemdeki harita üzerinden bulunduğu yer seçilerek çalıştırılıyor ve yaklaşık 5 dakika süren analizin ardından, yapay zeka değerlendirme raporunu kullanıcıya sunuyor. ‘Hızlı bina değerlendirme’ formatının deprem dayanıklılığını belirlemek için birinci basamak olarak kullanıldığını ifade eden Prof. Dr. Kutoğlu, insanların binalarına detaylı testler yaptırmadan önce ön bilgi edinmek için bu yazılımı kullanabileceklerini belirterek geniş web sunucusu planlamalarından sonra kullanıma açacaklarını söyledi.

ULUSLARARASI STANDARTLARDA DEĞERLENDİRME

Yaptıkları test ve saha çalışmalarında binaların risk analizini, yaş ve yapı unsurlarını yapay zeka destekli yazılımın tespit ettiğini belirlediklerini anlatan Prof. Dr. Kutoğlu, “Yapay zeka, bina resmi üzerinden inceleme yaparak Amerikan AFAD’ı diyebileceğimiz, FEMA’nın geliştirdiği ‘hızlı bina değerlendirme formatı’ var. Ona göre binayı incelemeye tabi tutuyor. Bir binada ‘çıkma var mı, yok mu, bina eğimli arazide mi, kısa kolon var mı, binanın yaşı, binanın yapı malzemesi durumu değerlendirilerek binanın ilk başta birinci basamakta değerlendirilmesi yapılabiliyor. Bunlar genelde uzman kişilerce yapılması gerekiyor. Vatandaşlarımızın bu noktalarda okuryazarlıkları yok ama bir deprem ülkesinde her vatandaşın oturduğu ya da satın alacağı bina ile ilgili yapısal zayıflıkları artık öğrenmesi gerekiyor. Biz de arkadaşlarımızla birlikte üniversite olarak vatandaşlarımızın yaşadıkları, satın almayı ya da kiralamayı düşündükleri binalarla ilgili, hem bir ön bilgi sahibi olması hem de binaların durumuyla ilgili farkındalıkların oluşması, okuryazarlıklarının artması bakımından yapay zeka destekli bir uygulama geliştirelim istedik. Çünkü yanınızda her zaman uzman bir kişi olmayabilir. Bu geliştirdiğimiz uygulamayla sadece binanızın resmini veriyorsunuz. Bu tek bir resim de olabilir 10 tane resme kadar girebiliyorsunuz. Ne kadar çok resim girerseniz o kadar iyi sonuç almanız söz konusu. Bir de harita üzerinden binanızın konumunu işaretliyorsunuz, geliştirmiş olduğumuz yapay zeka destekli yazılım binanızın zemin bilgilerini sorguluyor haritalardan. Zemin bilgisini aldıktan sonra binanın görsel değerlendirmesini yapıyor. Yapısal elemanlarında ‘bir düzensizlik, plan bozukluğu, düşey düzensizlik var mı, binada arazi eğimli mi değil mi, binayı zayıflatan yapısal elemanlar var mı, yumuşak kat mesela. Kısa kolon var mı’ gibi binanın yapısal elemanlarını değerlendirip uluslararası standartlarda binanın puanlamasını yapıyor. Size sonucu rapor olarak sunuyor. Tamamen yapay zeka destekli ve oldukça tutarlı sonuçlar ürettiğini çeşitli binaları deneyerek test ettik. Bir deprem ülkesindeyiz herkesin oturduğu zemini bilmesi lazım. herkesin oturduğu binayı tanıması lazım. Bizim amacımız bu geliştirdiğimiz yazılımla, vatandaşlarımız yaşadıkları zemini ve oturdukları binayı daha iyi tanıyacaklar ve gerekirse buradan çıkan raporlara dayanarak daha ileri analizleri testleri istemelerini salık vermek amacımız bu” diye konuştu.

‘YAPAY ZEKA ÇOK TUTARLI SONUÇLAR VERİYOR’

Küçük bir kentte 20 bin civarı konut bulunduğunu ve saha ekibiyle hepsini tek tek gezmenin ciddi maliyet oluşturacağını, ayrıca insanların da bina unsurlarına dair yeterli bilgiye sahip olmadıklarını belirten Prof. Dr. Kutoğlu, “Bir de bu bilgilere vatandaşlarımız kendileri ulaşabiliyor mu, ulaşamıyor mu o da bir tartışma konusu. Ama burada bu geliştirdiğimiz uygulamayla birlikte bir web servisi halinde insanların bina fotoğrafları üzerinden binaları değerlendirmeleri ve bilgi edinmeleri en azından farkındalık oluşacak kadar bilgi edinmeleri mümkün olacak. Gördüğümüz dezavantajlardan biri de sahaya giden kişilerin değerlendirmeleri zaman zaman birbirinden farklı olabiliyor ancak yapay zeka çok tutarlı sonuçlar verebiliyor” dedi.

Ali Sencer ARSLAN/ZONGULDAK, (DHA)