Modern çağın gizli salgını: Tükendik

TIME dergisinde yayımlanan ve uzman görüşlerine yer verilen kapsamlı bir analiz, sıradan yorgunluk ile derin tükenmişlik (burnout) arasındaki farkı ortaya koyuyor. Habere göre, her ikisi de kendini halsizlik ve konsantrasyon güçlüğüyle gösterebilir. Ancak tükenmişlik, sadece enerji kaybı değil, benlik duygusunun yıpranmasıyla sonuçlanabilecek kadar köklü bir sorun.

NEDİR BU ‘BURNOUT’/ TÜKENMİŞLİK SENDROMU

Kadın sağlığı alanında çalışan Incora Health’in klinik yöneticisi Dr. Marjorie Jenkins, tükenmişliği şöyle tanımlıyor:

“Kişinin amacını sorgulamasına, motivasyonunu kaybetmesine ve duygusal bütünlüğünün bozulmasına neden olur. Kendi benliğimizi yitiririz.”

Tükenmişlik çoğu zaman kronik stresle bağlantılıdır. Sadece psikolojik bir çöküş değil; beyin yapısında da gözlemlenebilir değişiklikler yaratabilir. 2014’te PLOS ONE dergisinde yayımlanan bir araştırma, işle ilgili tükenmişlik yaşayan kişilerde, duygusal yönetim ve karar alma süreçlerini düzenleyen bölgelerde (özellikle ön singulat korteks ve dorsolateral prefrontal korteks) gri madde miktarının azaldığını gösterdi.

Bir başka çalışma, stres ve korku tepkisini yöneten amigdalada hiperaktivite geliştiğini, bu nedenle bireylerin stres etkeni ortadan kalksa bile uzun süre rahatlayamadığını ortaya koydu.

BEYİN MODERN STRESLE BAŞA ÇIKAMIYOR

TIME’ın görüştüğü bilim direktörü Kevin J.P. Woods’a göre, tükenmişlik beynin stresle başa çıkma mekanizmasının bozulduğunu gösteriyor:

“Beynimiz kısa vadeli stresle başa çıkmak için evrimleşti. Ancak günümüzün sürekli tetikleyici ortamı, bu sistemi aşındırıyor.”

Sürekli fazla iş yükü, kontrolsüz görevler, düşük takdir, iş-yaşam dengesizliği, toksik çalışma ortamları ya da evdeki bakıma muhtaç bireyler gibi durumlar tükenmişliğin başlıca sebepleri arasında. Teknolojiden kopamamak da bu süreci hızlandırıyor.

KİMLER DAHA FAZLA RİSK ALTINDA

TIME’ın aktardığına göre bazı meslek grupları ve yaşam rolleri tükenmişlik açısından çok daha hassas:

Sağlık çalışanları, öğretmenler, sosyal hizmet görevlileri: Pandemiden sonra risk daha da arttı.

Mükemmeliyetçiler ve ‘hayır diyemeyenler’: Profesyonel başarıya götüren bu özellikler, aynı zamanda sınır çizememeye neden oluyor.

Evden çalışanlar ve serbest çalışanlar: İş ve ev arasındaki sınır silinince, “sürekli işte olmak” hissi yoğunlaşıyor.

Bakım verenler: Çocuk, yaşlı ya da hasta yakınlarına bakanlar, duygusal ve fiziksel tükenmişliğe daha yatkın.

Kadınlar ve dezavantajlı gruplar: Özellikle siyahİ kadınlar, hem işte hem evde görünmeyen yükler nedeniyle daha fazla tükenmişlik yaşıyor.

Destek sistemi olmayan bireyler: Aile ya da iş ortamında duygusal destekten yoksun olanlar daha fazla etkileniyor.

TÜKENMİŞLİKTEN NASIL ÇIKILIR

TIME’a göre iyi haber şu:

Tükenmişlik geri döndürülebilir.

Ancak bu, birkaç gün tatille çözülecek bir durum değil.

Woods’a göre, beyindeki stres hasarını tersine çevirmek 3 ila 6 ay sürebilir. Her 90 dakikada bir kısa bir mola, sosyal etkileşim, 20-30 dakikalık yürüyüşler ve düzenli uyku bu süreci hızlandırır.

Dr. Jenkins’in uyarısı ise çok net:

“Ne kadar güçlü, zeki ya da başarılı olursak olalım, bedenimizin dinlenmeye ihtiyacı var. Dinlenince kendimizi yeniden buluruz.”

(Odatv.com)