Özel güvenlik görevlisi hakları

Sayıları yüz binleri bulan özel güvenlik çalışanları, toplum düzeninin korunmasında önemli bir rol üstleniyor. Ancak yoğun ve stresli çalışma şartları nedeniyle bu meslekte hakların bilinmesi büyük önem taşıyor.

Peki, özel güvenlik görevlilerinin hakları nelerdir? İş Kanunu, 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun ve ilgili mevzuat kapsamında bu çalışanlar hangi güvencelere sahiptir?

ÇALIŞMA SÜRELERİ VE FAZLA MESAİ

Özel güvenlik görevlilerinin çalışma süresi de diğer işçiler gibi haftalık 45 saat ile sınırlandırılmıştır. Ancak uygulamada vardiyalı sistem nedeniyle sık sık bu sınır aşılmaktadır.

• 12/24 veya 24/48 vardiya sistemleri ile çalışan güvenlik görevlileri, fazla mesai yapmaları halinde %50 zamlı ücret alma hakkına sahiptir.

• Fazla mesai için işçinin onayı alınmalı, onay olmadan sürekli fazla mesai yaptırılması hukuka aykırıdır.

GECE ÇALIŞMASI

Özel güvenlik görevlileri genellikle gece vardiyalarında görev yapar. İş Kanunu’na göre gece çalışması en fazla 7,5 saat olmalıdır. Ancak güvenlik görevlilerinin gece 12 saate varan vardiyalarda çalıştırıldığı sıkça görülmektedir.

Yargıtay kararlarına göre, gece vardiyasındaki uzun süreli çalışmalar işçiye ek ücret ödenmesi gereken durumlar arasında yer alır.

ÜCRET VE ASGARİ ÜCRET GÜVENCESİ

Özel güvenlik görevlilerinin maaşı, asgari ücretin altında olamaz. İşveren, maaşları eksik ödeyemez ya da elden ödeme yoluna gidemez. Ücretler banka aracılığıyla ödenmeli ve düzenli olarak işçiye bordro verilmelidir.

Ücretin ödenmemesi veya eksik yatırılması halinde güvenlik görevlisi, iş sözleşmesini haklı nedenle feshederek kıdem tazminatı talep edebilir.

YILLIK İZİN HAKKI

Özel güvenlik çalışanlarının da yıllık izin hakkı İş Kanunu ile güvence altına alınmıştır. Çalışma süresine göre izin süreleri şöyledir:

• 1 – 5 yıl arası çalışanlara: 14 gün

• 5 – 15 yıl arası çalışanlara: 20 gün

• 15 yıl ve üzeri çalışanlara: 26 gün

İşveren, bu izinleri kullandırmakla yükümlüdür. Kullanılmayan izinlerin ücreti ise işten ayrılırken ödenmelidir.

KIDEM VE İHBAR TAZMİNATI

Özel güvenlik görevlisi en az 1 yıl aynı işyerinde çalışmışsa, iş sözleşmesinin işveren tarafından haksız şekilde feshedilmesi halinde kıdem tazminatı hakkı doğar.

Ayrıca işveren, işçiyi işten çıkarmadan önce ihbar sürelerine uymak zorundadır.

• 6 aydan az kıdemi olan işçi için 2 hafta,

• 6 ay – 1,5 yıl arası için 4 hafta,

• 1,5 – 3 yıl arası için 6 hafta,

• 3 yıl ve üzeri için 8 hafta ihbar süresi uygulanır.

İşveren bu sürelere uymazsa ihbar tazminatı ödemek zorundadır.

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

Özel güvenlik görevlileri riskli alanlarda çalışmaktadır. Bu nedenle işveren, işçilere iş sağlığı ve güvenliği eğitimi vermek ve gerekli ekipmanları sağlamak zorundadır.

• Görev yapılan alanlarda kamera ve güvenlik sistemleri etkin çalıştırılmalı,

• Acil durumlarda kullanılacak donanımlar hazır bulundurulmalı,

• İşçilere gerekirse koruyucu kıyafet, yelek, eldiven gibi ekipman sağlanmalıdır.

İşverenin bu yükümlülükleri yerine getirmemesi, iş kazası halinde ciddi hukuki sorumluluk doğurur.

SENDİKAL HAKLAR

Özel güvenlik görevlilerinin de sendikaya üye olma ve toplu iş sözleşmesi yapma hakları vardır. İşveren, işçiyi sendikal faaliyetleri nedeniyle işten çıkaramaz. Aksi halde işçi, sendikal tazminat talep edebilir.

YARGITAY KARARLARINDA GÜVENLİK GÖREVLİLERİ

Yargıtay, güvenlik görevlilerinin haklarını koruyan pek çok karar vermiştir.

• Gece vardiyalarında uzun süreli çalışmanın ek ücret gerektirdiği,

• Maaşların eksik yatırılmasının haklı fesih sebebi olduğu,

• Fazla mesai ücretlerinin ödenmemesinin kıdem tazminatına engel olmadığı kararları bunlardan bazılarıdır.

TOPLUMSAL YÖNÜYLE GÜVENLİK GÖREVLİLERİ

Özel güvenlik görevlileri, çoğu zaman uzun saatler ve zorlu koşullarda görev yapmasına rağmen toplumun güvenliği açısından kritik bir rol üstlenmektedir. Bu nedenle işçilerin haklarının korunması, yalnızca bireysel değil toplumsal bir sorumluluktur.

Uzmanlar, güvenlik görevlilerinin haklarını bilmesinin ve işverenlerin de kanunlara uygun hareket etmesinin iş barışını güçlendireceğini vurgulamaktadır.

SONUÇ

“Özel güvenlik görevlisi hakları” konusu, hem çalışanların hem de işverenlerin en fazla dikkat etmesi gereken başlıklardan biridir. Çalışma süreleri, fazla mesai, kıdem ve ihbar tazminatı, yıllık izin, ücret ve iş güvenliği hakları kanunlarla güvence altına alınmıştır.

Özel güvenlik çalışanlarının bu haklarını bilmeleri ve gerektiğinde hukuki yollara başvurmaları, olası mağduriyetleri önleyecektir.