Ukrayna'nın domates ve salatalık kararına 'misilleme' çağrısı

Antalya, Isparta ve Burdur illerinin bağlı olduğu BAİB'in, eylül sonu itibarıyla ihracat verileri, BAİB Başkanı Ümit Mirza Çavuşoğlu ve yönetim kurulu üyelerinin katıldığı toplantıda açıklandı. Bu yıl 9 aylık dönemde 2 milyar 16 milyon dolarlık ihracata ulaştıklarını belirten BAİB Başkanı Çavuşoğlu, “Bizler için 2 milyar dolar çok önemli bir sınırdı ve bu sınırı geçen yıla oranla birkaç gün öncesinde geçme başarısı gösterdik. Bu bizler için çok sevindirici oldu. Toplama baktığımızda yüzde 2,68'lik ihracat artışı gerçekleşti. Bu hedeflerimizin biraz altında, ama arttırmış olmak bizim için çok mutluluk verici. Yaklaşık yüzde 5'lik artış hedefi koymuştuk. Bu hedefe de yavaş yavaş ilerliyoruz. Asıl hedefimiz bir önceki yılın rakamlarının altında kalmamak" dedi.

ÜLKE SIRALAMASINDA ÇİN SÜRPRİZİ

Yaş meyve ve sebze sektörünün ilk sırada geldiğini açıklayan Çavuşoğlu, “Madenler ikinci sırada yer alıyor. Üçüncü sırada ağaç ve orman ürünleri, takibinde kimyevi maddeler ile hububat ve yağlı tohumlar ilk beş sektör. Kilogram bazında dört sektörümüzde ciddi kayıplar yaşadığını görüyoruz. Yüzümüzü güldürense hububat ve yağlı tohumlar oldu. ilk beş sektörde. Hem kilogram bazında hem de rakamsal olarak ciddi bir artış gösterdi. Ülkeler olarak 9 ayda Çin ilk sırada, ikinci Almanya, üçüncü Amerika Birleşik Devletleri, dördüncü Rusya ve takiben Ukrayna geliyor. Bölgemizde uzun yıllar Almanya hep birinci sıradaydı. İlk kez 9 aylıkta Çin Almanya'yı geçmiş durumda" dedi.

167 ÜLKEYE İHRACAT

10-15 yıl önce ABD ile ilgili ihracatta çok küçük rakamlar konuşurken, şu anda 100 milyon doların üzerinde rakamlardan bahsedildiğini anlatan Çavuşoğlu, ilk 5'e giren ülkelerin 100'er milyon doların üstünde ihracat yapılan ülkeler olduğunu, toplam ihracatın yüzde 34'ünü oluşturduklarını kaydetti. Toplam 167 ülkeye 2 bin 254 firmayla ihracat yapıldığını belirten Çavuşoğlu, ihracatın artırılması çalışmalarının devam ettiğini dile getirdi.

NİSAN AYINDAKİ DON İHRACATI DÜŞÜRDÜ

Bölgenin lokomotif sektörlerinden yaş meyve sebzede çok ciddi düşüşler yaşadıklarını söyleyen BAİB Başkanı, “Yüzde 18'in üzerinde kilogram bazında, yüzde 10'un üzerinde de rakamsal olarak düşüş yaşadık. Burada özellikle nisan ayında yaşadığımız dört günlük donun etkisi çok olumsuz oldu. Bunu tabii don yaşandıktan sonra birçok platformda ciddi olarak dile getirdik, destekler istedik fakat bu kadar büyük çaplı olmadığı tahmin edildi. Aslında bizler ilk günden çok ciddi problemler geldiğini gördük. Bunu her platformda izah ettik ama şu andaki rakamlar ne kadar büyük bir afet yaşadığımızı gösteriyor" dedi.

EN BÜYÜK KAYIP KİRAZ İHRACATINDA

Özellikle bölge ihracatı açısından kirazın çok trajik bir şekilde düşüş yaşadığına dikkati çeken Çavuşoğlu, “Miktar olarak yüzde 90'a yakın, rakamsal olarak da yüzde 75'in üzerinde kayıpla ilk sırada kiraz geldi. Bu da bölgemiz açısından çok önemliydi. Türkiye kiraz ihracatının yüzde 42'sinin üzerinde bir rakamı sadece bölgemiz gerçekleştiriyordu. Yaş meyve sebze sektöründeki düşüşlerimizin bir sebebi de bu. Özellikle yaş meyve sebzede don ve haricinde de maliyetlerdeki ciddi artışlar uluslararası piyasalarda bazı sektörlerde rekabet gücümüzü ciddi anlamda azalttı" dedi.

UKRAYNA'NIN ANTİDAMPİNG KARARI

Ukrayna'nın temmuz ayındaki sadece Türkiye'den ihracatı yapılacak domates ve salatalık için uygulamaya başladığı antidamping kararını değerlendiren Çavuşoğlu, “Antidamping soruşturması bizim için çok olumsuz neticelendi. Yüzde 10 olan gümrük vergileri yüzde 35'li seviyelere çıktı. Oransal 3- 3,5 kat gibi gözükse de rakamsal anlamda TIR bazında 8 bin dolardan 16 bin dolara çıkmış durumda. Yani domates ve salatalığın kilogramına yaklaşık80 sent gibi bir vergi ödenmesi gerekiyor Ukrayna'da. Bu da bizim ürünümüzü satılamaz hale getiriyor. Şu anda çok büyük bir problem yaşıyoruz. Ukrayna'daki 4-5 firmanın şikayeti üzerine gerçekleşti ve bu insanların ciddi gücü olduğunu biliyoruz. Seraları var bu insanların ve aynı zamanda bürokraside de üst düzeyde olduklarını biliyoruz ve maalesef ülkeyi 60-70 milyon dolar zor duruma soktular" diye konuştu.

'ÇOK BÜYÜK KAYIPLAR YAŞAYACAĞIZ'

Domates ve salatalıkta Türkiye'de en fazla ihracatın yapıldığı ülkenin Ukrayna olduğunu ifade eden Çavuşoğlu, “Bölge olarak da en fazla ihracat yapan bizim bölgemiz. Hem üretim hem ihracat anlamında Türkiye'nin toplam ihracatı 2024 yılında 93 bin tonun üzerinde. Bunun 73 bin tonunu bizim bölgemiz gerçekleştiriyor. Bu bizler için çok büyük bir problem şu anda. Bizler bu konuyla ilgili yaklaşık 1,5 yıl soruşturmayla mücadele ettik. En azından bunu aşabilmek için fakat aşamadık. Şu anda da hemen hemen 2-3 günde bir Ticaret Bakanlığıyla görüşmelerimiz devam ediyor. Bunun siyasi baskıyla çözülebileceğini düşünüyoruz ve inanıyoruz. Çünkü bu geçici bir süre gözüküyor ama 5 yıllık geçici bir süre. Onun için bizim çok büyük kayıplar yaşayacağız" dedi.

OLAYIN VAHAMETİ TAHMİNLERİN ÇOK ÜZERİNDE

Ukrayna'da Türkiye'den gelen domates ve salatalık fiyatlarındaki ucuzluğun resmi gerekçe gösterildiğini belirten Çavuşoğlu, “Bu kadar büyük rakamları bir anda diğer ülkelerde pazarlamak çok zor. Öncelikle elimizdeki mevcudu koruyup üzerine bir şeyler koymaya çalışırken en büyük pazarı kaybediyoruz şu anda. Onun için de baskıya devam ediyoruz. Ukrayna deyip geçmememiz lazım, olayın vahameti tahminlerin çok üzerinde. Şöyle ki, örneğin dikenli salatalık dediğimiz bir ürün var. Bunun iç piyasa satışı hiç yok. Bu özellikle Ukrayna, Rusya gibi ülkelere satılan bir ürün ve çok ciddi üretim geliyor. Şu anda yavaş yavaş aramaya başladılar. Yeni ürünler çıkıyor. 10-15 gün sonra olayın ne kadar zor olduğunu göreceğiz. Özellikle ay sonunda. Bizim bakanlıkta görüşmelerimizde özellikle üzerinde durduğumuz konu şu. Bu kadar üretimi ne yapacağız? Yani üretici zor duruma düşecek. Bunu engellemeye çalışıyoruz şu anda. Ukrayna'da 3-4 kişi yapıyor bunu. Onların kendi üretimi var, yetecek kadar yok" dedi.

UKRAYNA'YA MİSSİLEME ÖNERİSİ

Bu karara itiraz için Ukrayna'da mahkemeye gitmek gerektiğini, ancak bir ülkeyi aynı ülkede mahkemeye vererek netice alınamayacağını belirten Çavuşoğlu, “Bizim talebimiz aslında şu oldu. Belli ürünlerde misilleme yapılabilir. Biz bunu da ciddi ciddi dile getirdik bakanlıkta. Biz de dedik 'O zaman misilleme yapalım.' Özellikle mısır, yani birazcık can acıtacak bir şey olması lazım. Veya zaten bizim bir ürün söylememize gerek yok. Birçok şey var. Bakanlık zaten görüyor. İstediği gibi hamlesini yapabilir. Bunu arzu ediyoruz" diye konuştu.

Mehmet ÇINAR/ANTALYA, (DHA)