Antalya Kent Konseyi'nden müze raporu

Antalya'da 1972 yılında açılan ve depreme dayanıksız olduğu gerekçesiyle yıkımına karar verilen, yerine de yeni bir proje hazırlanan Antalya Arkeoloji Müzesi'nin mevcut binasının yıkım kararı kentte tartışmalara neden oldu. Bazı sivil toplum örgütleri mevcut müze binasının yıkılmamasını savunurken, Antalya Kent Konseyi bünyesinde de Kültürel Miras, İmar Planlama, Altyapı ile Kültür ve Sanat çalışma grupları bir toplantıda buluştu. Toplantıda yeni müze projesine ilişkin ilgili firma yetkilileri tarafından tanıtım da yapıldı. Toplantı sonrasında da çalışma grupları Arkeoloji Müzesi'ne ilişkin ortaya çıkan görüşler doğrultusunda rapor hazırladı.

KENTİN HAFIZA MEKANI OLARAK GÖREV YAPTI

Müzenin tarihçesi ve niteliklerine yer verilen raporda, Türkiye'de yarışmayla elde edilen ilk müze binası olup, Türkiye'nin modern müzecilik anlayışını yansıtan ilk örneklerden ödüllü bir proje olduğuna dikkat çekildi. Açık sergileme alanlarının yanı sıra, Antalya Müzesi'nin koleksiyonundaki eserleri sistematik ve kronolojik bir biçimde sunarken, ziyaretçiye estetik ve öğretici bir deneyim de yaşattığı belirtildi. Geçmişle gelecek arasında köprü kuran, toplumsal bağları güçlendiren ve aidiyet duygusunu pekiştiren kişisel ve toplumsal bellek ve kent bilincinin oluşmasında Antalya Müzesi hafıza mekânı olarak görev yaptığı kaydedildi.

1980 SONRASI MÜDAHALELERLE YAPI ZARAR GÖRDÜ

Müzenin sergileme yanında kütüphane, konferans salonu, açık hava tiyatrosu, sanat galerisi ve kafeterya gibi birimleriyle de çok yönlü kültür ve eğitim merkezi olarak hizmet verdii anlatılan raporda, ancak yapım sırasında ve kullanım sürecinde özellikle de 1980'li yıllardan itibaren yapılan bazı müdahaleler nedeniyle, yapının özgün değerlerinin zarar gördüğü belirtildi. Bu müdahalelerden önemlileri şöyle sıralandı:

“Teras çatıların izolasyon sorunlarının giderilememesi nedeniyle teras çatılı yapıya gizli dereli kiremit örtülü ahşap çatıların eklendiği. Doğal ışık sağlayan bant pencerelerin kapatıldığı. Yapının kısa sürede mekânsal açıdan yetersiz kalması ve bu sorunu gidermek için mevcut bina ile bitişik iki katlı ve bodrumlu mekanların eklendiği. Mekânsal ihtiyaçlar nedeniyle Antalya Müzesi'nin özgün ve nadir mimari örneği olan, Türkiye'de az sayıda yapıda bulunan ve yapının modern müzecilik vizyonunu temsil eden açık sergileme mekânı lapidaryumun kapatıldığı gözlenmektedir. Eser envanteri, 1970'li yıllardan günümüze arkeolojik kazılarda yoğun çalışmalar yapılmasının da etkisiyle artmış ve yetkililerce mevcut yapının eser koleksiyonunun sergilenmesi, korunması gibi hedefleri için yetersiz kaldığı da bildirilmiştir."

ÖZGÜN KÜLTÜREL MİRAS DEĞERİ KORUNMALI

Raporun öneri kısmında, mevcut yapının özgün kültürel miras değerinin korunması gerektiğine işaret edildi. Mevcut yapının bulunduğu müze alanının, yakın çevresindeki kamu alanlarından faydalanılarak büyütülmesi gerektiği de belirtilen raporda, “Yeni bir müze binasının yapılmasına gerekçe olarak, yapının mevcut eser kapasitesiyle sağlıklı işletilemeyeceği görüşü gösterilmektedir. Fakat öneri yeni müze projesinde de eser artışına paralel alan büyüklüğüne gidilmediği anlaşılmaktadır. Bu tutarsızlık sebebiyle de yeni yapı yapma isteminin anlamlı olmadığı görülmektedir. Nitekim ilgili parselde yeni bina yapılması veya mevcut binanın korunarak kullanılması gibi tüm olasılıklarda bölge müzesi niteliğindeki bir yapının Antalya gibi arkeolojik değerler açısından son derece zengin bir ilin müze ihtiyacını karşılayamayacağı açıktır" denildi. Müzenin doğusunda karayollarına ait oldukça geniş bir alan, kuzeyde ise uygulama oteli olarak kullanılan yine geniş bir alan bulunduğu ve bu büyüme gerçekleşirse Antalya Arkeoloji Müzesi'nin gerçek bir bölge müzesi düzeyine gelebileceği ifade edildi.

ULUSAL PROJE YARIŞMASI ÖNERİSİ

Koruma ve genişleme önerileri uzmanların görüşleri doğrultusunda gerçekleştirilmesi gerektiği de dile getirilen raporda, başarıya ulaşmak mevcut yapının orijinal değerleriyle korunmasını önceleyen ulusal proje yarışması ile mümkün olabileceği kaydedildi. Bu konuda, mevcut yapının orijinal yarışma projesindeki özgün değerlerini olumsuz yönde etkileyen tüm eklerden arındırılması, depreme dayanıklı hale getirilmesi ve müze alanının büyütülmesinin gerektiği belirtildi. Tüm bu işlemlerin ancak ilgili alanlardaki uzmanların uluslararası bilimsel standartlar çerçevesindeki görüşleri doğrultusunda gerçekleşebileceği dile getirilerek, şu öneride sunuldu:

“Bu süreç, kamusal olanı onarmak ilkesine dayalı, kolektif ve demokratik bir üretim süreci olarak ele alınmalıdır. Bu kapsamda, mevcut müze yapısının korunmasıyla birlikte, iki aşamalı ulusal mimari proje yarışması yoluyla Müze Kompleksi tasarımının elde edilmesi önerilmektedir."

MÜZELER KOMPLEKSİ

Raporun sonuç bölümünde de Antalya Arkeoloji Müzesi'ne ilişkin gündemde olan sorunlara uluslararası bilimsel ve mesleki ilkeler çerçevesinde önerilebilecek en sağlıklı çözüm, mevcut müze binasının orijinal ödüllü projesine uygun duruma getirilerek ve onarılarak kullanılması, bunun yanısıra müzeye ayrılan alanın büyütülmesi ve ihtiyaç duyulan ek yapıların yapılması gerektiği dile getirildi. Antalya Bölge Müzesi veya müzeler kompleksinin uzun yıllar hizmet verebilmesi için mevcut müze binasının ödüllü tasarımına uygun restorasyonunun yapılması istenerek, “Fikir ve anı değerinin korunmasını önceleyen, alansal gelişim ihtiyacını yakın çevresindeki kamu alanlarıyla bütünleştirilerek sağlayan, çağdaş müzecilik anlayışını ulusal proje yarışmasıyla elde edilecek bir tasarım çerçevesinde sürdürebilecektir" denildi.

Mehmet ÇINAR/ANTALYA, (DHA)