Dünyanın dönüşü hızlandı!

Ay'ın kütleçekimsel etkisiyle bağlantılı olduğu düşünülen bu değişim, Dünya'nın bir tam dönüşünü yaklaşık 1.25 milisaniye daha kısa sürede tamamlamasına neden olacak. Bu fark, insanlar tarafından doğrudan hissedilemeyecek kadar küçük olsa da, uzmanlar bu hızlanmanın devam etmesi halinde gezegen üzerinde yıkıcı sonuçlar doğurabileceği konusunda uyarıyor.

DAHA KISA GÜNLER VE ARTAN DENİZ SEVİYESİ

Dünya daha hızlı döndükçe, merkezkaç kuvveti artacak ve bu da okyanus sularının kutuplardan ekvatora doğru itilmesine neden olacak. Uzmanlar, sadece 1 mil (yaklaşık 1.6 km) hız artışının bile, ekvator bölgelerinde deniz seviyesini birkaç santimetre yükseltebileceğini ve hâlihazırda sular altında kalma riski taşıyan kıyı şehirleri için ciddi tehdit oluşturacağını belirtiyor.

Ancak daha uç senaryolarda, dönüş hızındaki 100 mil/saatlik bir artış; kutup denizlerini ekvatora doğru sürükleyebilir, devasa kıyı bölgelerini sular altında bırakabilir ve milyonlarca insanı yerinden edebilir. Bu gibi bir değişim, yeryüzü şekillerini dramatik biçimde değiştirebilir.

Öte yandan, hızlanan dönüş nedeniyle bir günün süresi de kısalabilir. Bilim insanları, eğer bu hızlanma kontrolsüz biçimde devam ederse, 24 saatlik günlerin 22 saate düşebileceğini öngörüyor. Bu da insan vücudunun biyolojik ritmini iki saatlik bir sapmayla altüst edebilir.

Yapılan araştırmalar, sadece yaz saati uygulaması gibi küçük zaman kaymaları bile kalp krizi, felç ve trafik kazalarında artışa neden olabiliyor. Kalıcı ve daha büyük değişimlerin sağlık üzerindeki etkileri çok daha ciddi olabilir.

FIRTINALAR DAHA GÜÇLÜ HALE GELEBİLİR

NASA astronomu Dr. Sten Odenwald'a göre, dönüş hızının artması, fırtınaların yönünü ve şiddetini etkileyen Coriolis etkisini de artıracak. "Kasırgalar daha hızlı dönecek ve daha fazla enerji taşıyacak," diyen Odenwald, bu durumun daha ekstrem hava olaylarına zemin hazırlayabileceğini söylüyor.

EN KISA GÜN REKORU 2024'TE KIRILDI

Bilim insanları, bu tür milisaniyelik değişimleri atom saatleriyle ölçüyor. Bu saatler, atomların titreşimlerini sayarak son derece hassas zaman ölçümleri yapabiliyor ve Küresel Zaman Standardı olan UTC'nin temelini oluşturuyor.

Son yıllarda "kısa günler" sayısında artış gözlemleniyor. 19 Temmuz 2020'de gün, ortalamadan 1.47 milisaniye kısa sürdü. 30 Haziran 2022'de ise bu süre 1.59 milisaniyeye ulaştı. Şimdiye kadar ölçülen en kısa gün ise 5 Temmuz 2024'te gerçekleşti; bu tarihte Dünya, bir tam dönüşünü 1.66 milisaniye daha hızlı tamamladı.

NEDEN HIZLANIYOR?

Londra Üniversitesi'nden astrofizikçi Graham Jones, bu yaz 9 Temmuz, 22 Temmuz ve 5 Ağustos gibi tarihlerde Dünya'nın dönüşünde belirgin hızlanmalar görülebileceğini söyledi. Bu gizemli hızlanmanın ardında yatan nedenler hâlâ tam olarak bilinmese de, araştırmalar devam ediyor.

Bilim insanları şu anda Dünya'nın iç yapısındaki değişimleri, okyanus akıntılarını ve yüksek irtifalardaki rüzgarları inceliyor. Çünkü Dünya'nın çekirdeği tamamen katı değil; içi erimiş, hareketli metalden oluşuyor.

Bu akışkan yapı, gezegenin dengesini ve dönüş hızını etkileyebiliyor. Ayrıca okyanus akıntıları ve jet akımları gibi büyük kütle hareketleri de Dünya'nın dönüşünde küçük sapmalara neden olabiliyor.