Özkaya: Balkanlara özgü bir anayasal dayanışma modeli ortaya çıkacak

Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi'nin ev sahipliğinde düzenlenen 'İnsan Haklarının Standardizasyonu ve Anayasa Yargısının Rolü' konulu Balkan Anayasa Mahkemeleri Forumu 3’üncü Konferansı başladı. Adalet Teşkilatını Güçlendirme Vakfı (ATGV) Antalya Eğitim ve Sosyal Tesisi’nde düzenlenen konferansa; Anayasa Mahkemesi Başkanı Kadir Özkaya, Adalet Bakan Yardımcısı Niyazi Acar, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Muhsin Şentürk, Danıştay Başsavcısı Cevdet Erkan, Bulgaristan Anayasa Mahkemesi Başkanı ve Balkan Anayasa Mahkemeleri Forumu Daimi Sekretaryası Pavlina Panova, Arnavutluk Anayasa Mahkemesi Üyesi Sonila Bejtja, forum üyesi ülkelerin anayasa mahkemeleri başkan ve üyeleri, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi yargıçları ve Antalya Valisi Hulusi Şahin katıldı.

‘İNSAN HAKLARI TOPLUMLARIN ORTAK VİCDANI’

Toplantının açılışında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın foruma gönderdiği mesaj okundu. Açılış konuşmasını yapan Anayasa Mahkemesi Başkanı Kadir Özkaya, insan haklarının toplumların ortak vicdanı olduğunu söyleyerek, “Anayasa yargısının asli görevinin temel hak ve özgürlükleri güvence altına alarak, egemenlik yetkisinin kullanımını demokratik ilkeler çerçevesinde belirleyen ve toplumsal sözleşme olarak adlandırılan anayasaların işlevselliğini sağlamak olduğu ifade edilebilir. Temel hak ve özgürlüklerin korunmasına ve geliştirilmesine, anayasa ve yasalarda birtakım kurallara yer verilmiş olsa da anayasal denetim organı olan anayasa mahkemelerinin rolü bu bağlamda yadsınamaz. Anayasa mahkemeleri, yalnızca hukuku uygulayan değil, aynı zamanda toplumsal barışı ve adalet idealini yaşatan kurumlar olarak da büyük bir sorumluluk üstlenmektedirler" dedi.

Türkiye'nin temel hak ve özgürlüklere ilişkin evrensel ilke ve standartları içselleştirdiğini belirten Özkaya, “Küreselleşen dünyada, anayasa yargısı artık yalnızca ulusal sınırlarda değil, evrensel hukuk normları ve uluslararası yargı içtihatları ile şekillenmektedir. Farklı ülkelerin anayasa mahkemeleri ve yüksek yargı organları arasındaki iş birliği, hukukun üstünlüğünü güçlendirmek, bireysel hakları daha etkili korumak ve küresel çapta adaletin tesisi için kritik önem taşımaktadır. Anayasa mahkemeleri arasındaki iş birliği, günümüzde ulusal sınırları aşan bir hukuk kültürünün oluşmasında kilit rol oynamaktadır. Ortak değerlerin korunması ve geliştirilmesi, artık yalnızca ulusal mahkemelerin değil, bölgesel ve küresel düzeyde diyalog içinde çalışan anayasa yargısının da görevidir" diye konuştu.

‘BALKAN ÜLKELERİ ARASINDA ANAYASAL DİYALOG GÜÇLENİYOR’

İnsan haklarını korumanın insanlığın ortak vicdanına verilen söz olduğunu belirten Özkaya, “Forum, Balkan ülkeleri arasında anayasal diyaloğun güçlenmesi ve ortak anayasal değerlerin geliştirilmesi bakımından önemli bir dönüm noktası olacaktır. Bu alanda atılacak yeni somut adımlar, Balkan ülkelerinin yalnızca ortak anayasal sorunları tartışmalarına değil, aynı zamanda hukukun üstünlüğü, insan haklarının korunması ve demokratik standartların yükseltilmesi yönünde ortak ilkeler geliştirmelerine de imkan sağlayacaktır. Bölgesel düzeyde anayasa yargısı alanında kalıcı bir diyalog ve dayanışma mekanizması tesis edilecek, Avrupa anayasa yargısı alanındaki çok taraflı iş birliklerine benzer şekilde ve onlarla uyum içinde Balkanlara özgü bir anayasal dayanışma modeli ortaya çıkacak. Atacağımız adımlar, hukukun üstünlüğünü ve insan haklarının korunmasını Balkan coğrafyasının ortak paydası haline getirecektir" diye konuştu.

'HALKA YAKIN OLMAK ZORUNDAYIZ'

Balkan Anayasa Mahkemeleri Forumu'nun son derece önemli hale geldiğini söyleyen Arnavutluk Anayasa Mahkemesi Üyesi Sonila Bejtja, “Kamu alanında yapay zeka kullanımının artması, hak ve sorumlulukları değiştirmekte. Anayasa mahkemeleri bunları yaratıcılıkla ele almalı. Anayasal yargılama dediğimizde her zaman halka yakın olmak ve her zaman özgürlükleri düşünmek zorundayız. Mahkemelerin görevi sadece yargısal değil aynı zamanda kültüreldir. Forum burada çok önemli bir anlam taşıyor. Mahkemelerimiz arasında bilgi ve fikir paylaşımına destek sağlayacak" dedi.

'BÖLGESEL SES OLACAĞIZ'

Bulgaristan Anayasa Mahkemesi Başkanı ve Balkan Anayasa Mahkemeleri Forumu Daimi Sekretaryası Pavlina Panova, “Bu forum başlangıçta sadece bir fikirdi. Şu anda önümüzde somut bir platform var. Forumumuz gelişmeye başladı. Avrupa Anayasa Mahkemeleri Konferansı'nda gözlemci olarak yer alacağız. Yaptıklarımız çok anlamlı ama daha fazlasını yapabiliriz. Balkan ülkeleri tarihleri boyunca çok çalkantılı dönemlerden geçti, aynı zamanda çok büyük güç de gösterdi. Biz komşular olarak aramızda köprüler kurup çalışmamız gerekiyor. Avrupa olarak hepimiz yargı alanında aynı çalışmaktayız. Anayasa mahkemeleri üyeleri birbirlerini tanıyıp, güvendiklerinde iş birliği yapabilirler. Diyaloğu katılımcılarımız arasında güçlendirmeye devam edeceğiz, kapasitemizi artıracağız ve bölgesel ses olacağız" diye konuştu.

'TOPLUMUN VİCDANINDA ADALET DUYGUSUNU PEKİŞTİRİYOR'

Hukukun üstünlüğü ilkesinin korunmasının her zamankinden daha fazla önem taşıdığını söyleyen Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Muhsin Şentürk, “Verilen kararlar sadece hukuku uygulamakla kalmıyor, toplumun vicdanında adalet duygusunu pekiştiriyor. Savaşlar, soykırım, zorunlu göçler, ekonomik adaletsizlikler, iklim krizi ve toplumsal kutuplaşmalar, insan haklarının korunmasını daha da zorlaştırmakta, küresel düzeyde adalet, güvenlik ve özgürlük dengesinin yeniden tanımlanmasını gerektirmektedir. Bu şartlar altında insan hakları, adaletin tesisi ve hukukun üstünlüğü ilkesinin korunması toplumların barış ve istikrarı için her zamankinden daha fazla önem taşımaktadır" diye konuştu.

Forumda iş birliğinin artmasını temenni ettiğini belirten Danıştay Başsavcısı Cevdet Erkan, anayasa mahkemelerinin bireylerin temel hak ve özgürlüklerini koruyan, devletin adalet anlayışını temsil eden kurumlar olduğunu belirtti. 

Semih ERSÖZLER/ANTALYA, (DHA)