Uzman uyardı: Antalya’da zemin alarm veriyor

Akdeniz Üniversitesi'nden Doç. Dr. Nusret Demir, bu çökmelerin iklim değişiklikleri ve yer altı sularının kullanımına bağlı olduğunu belirterek, "Antalya için çalan alarm bu noktada karşımıza çıkıyor. Depremle ilgili yaptığımız analizler de bize bunu söyledi" dedi.

Akdeniz Üniversitesi Fen Fakültesi Uzay Bilimleri ve Teknolojileri Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Nusret Demir, aktif uzaktan algılama teknikleri ve radar verileriyle gerçekleştirdikleri çalışmada kentte yumuşak zemine sahip tarım alanlarında yüksek denecek oranda çökme meydana geldiğini söyledi. Tarım alanlarının yumuşak zemin olması, iklim değişiklikleri ve yer altı sularının kullanımına bağlı olarak bu çökmelerin meydana geldiğini ifade eden Doç. Dr. Demir, bu çökmenin de yıllık yaklaşık 2 santimetre olduğunu vurguladı. Doç. Dr. Nusret Demir, Türkiye'nin bir deprem ülkesi olduğu söyleyerek, bilim insanlarının artık fay hatlarını konuşmak yerine depremi riskli hale getiren mevcut binaların detaylı analizlerini ve iklim değişikliğini konuşmaları gerektiğini belirtti. Aktif uzaktan algılama teknikleri ve radar verileriyle yer hareketleri ve yer değiştirmelerini hesaplayabildiklerini ifade eden Doç. Dr. Demir, elde ettikleri verilerin yapılması gerekenler için önem taşıdığını vurguladı.

'BİYOKÜTLE AZALMASINA BAĞLI YÜKSEKLİK KAYBI'

Depremin çok disiplinli bir alan olduğunu, jeofizik dalının deprem dinamiğini, jeolojinin ise yer yapısını incelediğini söyleyen Demir, 2020- 2023 yılları arasında kentin yer hareketlerini analiz ettiklerini ifade etti. Doç. Dr. Nusret Demir, şunları söyledi: "Biz deprem ve yer hareketlerinin analizini yaptık ama Antalya için başka bir şey konuşmamız lazım. Biz yaptığımız çalışmada, yüksek çökme alanlarının, tarım alanları olduğunu gördük. Antalya'nın kuzey tarafında olan tarım alanlarında yüksek çökme gördük. Bu yaklaşık yılda 2 santimlik bir çökme. Diğer bölgelere göre bariz şekilde görülen bu çökmeleri hazırladığımız haritalarda işaretledik. Ayrıca orman yangınlarının meydana geldiği alanlarda biyokütle azalmasına bağlı yükseklik kaybı mevcut. Bu da bize şunu gösteriyor ki Antalya'daki en önemli sorun bu. Deprem konuşacağımıza, belki bunu konuşmamız lazım. Çünkü iklim değişikliğiyle ilgili olarak Avrupa Uzay Ajansı'nın verileri var. Bu verilerde 2020 yılından itibaren çok yüksek sıcaklıklarla karşılaştığımızı görüyoruz. Bu da su sorunu ve kuraklığa neden olur. Bu açıdan Antalya için çalan alarm bu noktada karşımıza çıkıyor. Depremle ilgili yaptığımız analizler de bize bunu söyledi."

YUMUŞAK ZEMİN RİSKLİ

Antalya'nın çok verimli bir bölge olduğu, bu nedenle fazla tarım alanlarının bulunduğunu belirten Doç. Dr. Demir, bu durumun aynı zamanda daha fazla risk yarattığını söyledi. Doç. Dr. Demir, tarım alanlarının yumuşak zemin yapısının deprem dalgalarını geçirgenlik açısından riskli olduğunu kaydetti. Tarım alanlarının imara açılmasının tartışılmasına da dikkati çeken Doç. Dr. Nusret Demir, bunun çok büyük bir risk olacağını vurguladı.

'DALGALI DENİZDE GİDECEK GEMİYE SAHİP OLMALIYIZ'

Depremi dalgalı bir denize benzeten Doç. Dr. Demir, "Biz dalgalı bir denize gemi çıkardık diye düşünmeliyiz. Dolayısıyla o dalgalı denizde hareket edecek gemiye sahip olmamız lazım" diye konuştu. Binaların deprem konusunda önemli bir etken olduğunu vurgulayan Demir, binaların yönetmeliklere uygun şekilde yapılmasına gerektiğini söyleyerek, "İşte o zaman dalgalı denizde hayatta kalabiliyoruz. Japonya bunu yıllardan beri yapıyor. Çok klişe bir örnek ama durum budur" dedi. Antalya'daki binaların detaylı analizinin yapılması gerektiğini sözlerine ekleyen Doç. Dr. Nusret Demir, 1999 yılında yaşanan depremden sonra mevcut yönetmeliğin iyileştirildiğini ifade ederek, "Belki 2000 yılından önceki bazı binaları müteahhit çok iyi yapmıştır. Bina eski diye kötü demek de çok adil olmayacaktır ama en azından yeni yapılacak olan binaları çok iyi yapmalıyız" dedi.

İSTANBUL'DA DA ÇALIŞMALAR YAPILIYOR

İstanbul Teknik Üniversitesi ile birlikte hazırladıkları TÜBİTAK projesinde İstanbul'un Kartal ilçesi ile ilgili çalışmalar yürüttüklerini, ABD'de konuşlu deprem riskleri ve analizler yapan bir firmaya da danışmanlık hizmeti verdiklerini anlatan Doç. Dr. Demir, "1996 yılında araştırmacılar tarafından Türkiye'nin sismik boşluk haritaları ve deprem beklenen bölgelerin belirlenmişti. Geçen 23 Nisan'da meydana gelen ve İstanbul, Tekirdağ merkez ile ilçelerinde hissedilen depremden önce yine Marmara Bölgesi'nde 1912 ve 1999 yıllarında da büyük depremler olduğunu biliyoruz. Uzaktan algılama açısından baktığımızda Tekirdağ tarafından güneydoğuya doğru 2 santim yatay hareketi gözlemledik" diye konuştu. Demir, birlikte çalışmalar yürüttükleri Yunanistan'ın Atina kentindeki Ulusal Teknik Üniversitesi'nden Dr. Dimitris Anastasiou ve Prof. Dr. Maria Tsakiri'nin de aynı depremi GNSS sensörleri ile gözlemlediklerini ve 23 Nisan depremi için benzer sonuçlarla karşılaştıklarını belirtti.

'MARMARA FAYI, YILDA 2,5 SANTİM KAYMA HIZINA SAHİP'

Danışmanlık hizmeti verdikleri, ABD'de bulunan şirketten jeofizik yüksek mühendisi Volkan Sevilgen'in de konuyla ilgili değerlendirmesini paylaşan Doç. Dr. Demir, şunları ifade etti: "Volkan Sevilgen'in değerlendirmesine göre; Marmara fayı, sağ yanal doğrultu atımlı bir fay olup yılda yaklaşık 2,5 santim kayma hızına sahip. İstanbul, Marmara fayına 15 kilometre uzaklıkta bulunması nedeniyle nispeten güvenli bir mesafede. Ancak İstanbul, 1960'lardan itibaren yaşanan büyük büyüme patlaması sırasında yapı kodlarına uyulmaması nedeniyle bugün çok savunmasız durumda. 23 Nisan 2025 depremi, İstanbul'un deprem riskini bir kez daha gündeme getirdi. Bu deprem tek başına büyük hasara neden olmasa da bölgenin sismik aktivitesinin devam ettiğini ve gelecekteki büyük deprem riskinin ciddiyetle ele alınması gerektiğini hatırlatıyor. Şehrin depreme hazırlık durumunun iyileştirilmesi, yapı stokunun güçlendirilmesi ve erken uyarı sistemlerinin geliştirilmesi kritik öneme sahiptir."

Selma KUNAR/ANTALYA, (DHA)