Dr. Şahinoğlu: Kene ısırığından önemli olan bilinçli müdahaledir

Son dönemde sıkça gündeme gelen ve kamuoyunda endişeye neden olan kene vakalarıyla ilgili olarak, Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Dr. Mustafa Serhat Şahinoğlu, korunma yöntemleri, kene ısırığı belirtileri ve kene ısırması durumunda yapılması gerekenlerle ilgili önemli bilgiler paylaştı.

Kenelerin özellikle havaların ısındığı nisan ayından itibaren daha yaygın hale geldiğini belirten Dr. Şahinoğlu, “Çalılıklar, tarım alanları, bahçeler, ormanlık ve piknik alanları kenelerin sık görüldüğü yerlerdir. Ülkemizde hayvancılığın yaygın olduğu bölgelerde, özellikle meralarda sıklıkla karşılaşılmaktadır. Bu mevsimlerde tarım ve hayvancılık faaliyetleri ile kırsal alan ziyaretleri artmaktadır. Doğayla iç içe olunan her yerde kenelerle karşılaşma ihtimali vardır. Ancak farkındalıkla alınacak önlemler sayesinde bu risk en aza indirilebilir. Özellikle çocuklar, yaşlılar ve kırsal alanda çalışanların dikkatli olması önemlidir” diye konuştu.

‘BİLİNÇLİ MÜDAHALE EDİLMELİ’

Kene ısırığı durumunda panik yapılmadan, bilinçli ve dikkatli müdahale edilmesi gerektiğinin altını çizen Dr. Şahinoğlu, “Keneye asla çıplak elle dokunulmamalı; ince uçlu bir cımbızla vücuda dik açıyla, zarar vermeden ve yavaşça çıkarılmalıdır. Keneyi çıkarmaya çalışırken benzin, yağ, sabun, deterjan dökmek veya çakmakla yakmak gibi hatalı yöntemler, keneyi strese sokarak mikroorganizmaların vücuda bulaşmasına neden olabilir. Kene çıkarılamıyorsa derhal bir sağlık kuruluşuna başvurulmalı, çıkarıldıktan sonra ise bölge bol sabun ve suyla yıkanmalıdır. Kene, ağzı kapalı ve alkollü bir kaba konarak bertaraf edilebilir” dedi.

Kırım-Kongo kanamalı ateşinin kene aracılığıyla bulaşan, sistemik ve kanamalı bir enfeksiyon hastalığı olduğunu belirten Dr. Şahinoğlu, “Bulaşın ardından 1–9 gün içinde hastalık belirtileri ortaya çıkabilir. Yüksek ateş, halsizlik, kas ve eklem ağrıları, baş ağrısı, bulantı, kusma, karın ağrısı ve ishal gibi şikâyetler görülebilir. Bu bulgular her ne kadar gribal enfeksiyonlarla benzerlik gösterse de, kene teması öyküsü varsa bu belirtiler dikkate alınmalı ve hızla bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır” ifadesini kullandı.

Kenelerin vücuda tamamen gömüldüğü ve çıkarılamayacağı yönündeki yaygın inanışın yanlış olduğunu vurgulayan Dr. Şahinoğlu, “Keneler yalnızca ağız kısmıyla deriye tutunur, vücutlarının büyük kısmı dışarıdadır. Doğru teknikle kolaylıkla çıkarılabilirler. Kene çıkarıldıktan sonra hastaneye gitmeye gerek yok düşüncesi de yanlıştır. Özellikle temas öyküsü olan kişilerde herhangi bir belirti görülürse mutlaka sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Ayrıca, hayvanların sağlıklı görünmesinin bulaş riskini ortadan kaldıracağı düşüncesi de yanlıştır. Mikroorganizmalar hayvanlarda hastalık oluşturmadan taşınabilir; özellikle hayvanın kanı, vücut sıvısı veya cildiyle temas edilmesi durumunda bulaş riski mevcuttur” şeklinde konuştu.

Kenelerden korunmak için giyime dikkat edilmesi gerektiğini belirten Dr. Şahinoğlu, “Doğaya çıkarken uzun giysiler tercih edilmeli, pantolon paçaları çorap içine alınmalı, açık terlik yerine kapalı ayakkabılar giyilmelidir. Uzun otlar ve çalılık alanlardan uzak durulmalı, mümkünse kene kovucu spreyler kullanılmalıdır. Ancak bu spreylerin çocuklarda kullanımına dikkat edilmelidir. Eve döndükten sonra kıyafetler çıkarılmalı ve koltuk altı, diz arkası, kasık ve ense gibi kıvrım yerleri ayrıntılı şekilde kontrol edilmelidir” dedi.

‘EVCİL HAYVANLAR KENE TAŞIYABİLİR’

Evcil hayvanların da kene taşıyabileceğini vurgulayan Dr. Şahinoğlu, şunları söyledi:

“Evcil hayvanlarımız belirli aralıklarla kene yönünden kontrol edilmelidir. Açık alanlardaki sahipsiz hayvanların da düzenli olarak takip edilmesi ve ilaçlanması faydalı olacaktır. Belediye ve ilgili kurumlar tarafından kamp ve piknik alanlarının ilaçlanması, uzun otların temizlenmesi gibi önlemlerle kene yoğunluğu azaltılabilir. Kamp alanları, uzun otların değil daha açık, düzenli ve güvenli bölgelerde kurulmalıdır.”

‘KIRIM-KONGO KANAMALI ATEŞİ VERİLERİ, GEÇEN YILA BENZER SEVİYEDE’

İklim değişikliğinin etkisiyle kenelerin Türkiye'nin birçok bölgesinde görüldüğüne dikkat çeken Dr. Şahinoğlu, “Kamuoyunda bu dönemde kene yoğunluğunda artış olduğuna dair bilgiler paylaşılmakta; ancak Sağlık Bakanlığı’nın haziran ayı açıklamasına göre, yoğunluk geçen yıllarla benzer seviyededir ve olağandışı bir artış söz konusu değildir. Keneler, zıplamaz ya da uçmazlar; yürüyerek insan veya hayvana tırmanarak kan emerler. Aynı zamanda çeşitli mikroorganizmaları da taşıyabilirler. En sık karşılaşılan hastalık ise Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi’dir. Bu hastalığa neden olan virüsü taşıyan Hyalomma cinsi keneler ülkemizde yaygındır. Son 2-3 yılda ise ülkemizde insan ve hayvan sağlığı açısından risk oluşturabilecek istilacı bir tür olan Haemaphysalis longicornis adlı kene de görülmüştür” dedi.

Tüm dünyada yaklaşık 3 milyar insanın Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi açısından risk altında olduğunu ifade eden Dr. Şahinoğlu, sözlerini şöyle tamamladı:

“Yılda dünya genelinde 10–15 bin vaka görüldüğü, bunlardan yaklaşık 2 bininin ölümle sonuçlandığı tahmin edilmektedir. Türkiye’de ilk vaka 2002 yılında görülmüş ve 2003 yılında tanı konulmuştur. 2024 yılı sonuna kadar toplamda 17 bini aşkın vaka kaydedilmiş, bunlardan 810’u yaşamını yitirmiştir. Mersin’de ise 2025 yılı itibarıyla doğrulanmış bir pozitif vaka bulunmamaktadır. Geçtiğimiz yıl bir hastamız klinik takibe alınmış; ancak bu hastanın keneyle teması Doğu Anadolu Bölgesi’nde gerçekleşmiştir. Tedavi sürecinin ardından hastamız sağlığına kavuşmuştur. İl Sağlık Müdürlüğü ile yapılan görüşmelerde, bu yıl yalnızca bir şüpheli vaka bildirildiği, yapılan testin ise negatif çıktığı bilgisi paylaşılmıştır.” 

Mustafa ERCAN/MERSİN, (DHA)