Acil servislerde yoğunluk arttı: Hızla yayılıyor

Bir süredir gündemden düşen ve neredeyse hayatımızdan tamamen çıkmış gibi görünen koronavirüs, son günlerde yeniden etkisini hissettirmeye başladı. Yeni varyantlar, artan vaka sayıları ve çarpıcı bir bilimsel çalışma; özellikle zayıf bireylerin yüksek risk altında olduğunu ortaya koyuyor. Ancak yeni araştırmaya geçmeden önce, Covid-19’un şu anda nasıl bir seyir izlediğine yakından bakalım.

SON RAPORLAR SAYININ ARTTIĞINI GÖSTERİYOR

Konuyu Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Aziz A. Hamidi’ye danıştığımda çok önemli veriler paylaştı:

“Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü’nün Solunum Yolu Virusları Sürveyans Raporlarına göre, ülkemizde 2025 yılında ağustos ortalarından itibaren covid enfeksiyonları artış gösterdi. 15-21 Eylül tarihlerine ait verileri içeren son raporda ise influenza benzeri hastalık semptomları ile aile hekimlerine başvuran hastalardan alınan 34 numunenin yüzde 53’ünde covid saptandı. Buna karşılık ağır semptomlarla hastaneye yatan hastalarda ise Covid-19 değil daha çok influenza virüsü tespit edildi.”

Uzman isim ayrıca, özellikle son haftalarda üst solunum yolu enfeksiyonlarının yaygınlaştığına da dikkat çekti. Sağlıklı bireylerde görülen belirtilerin genellikle burun akıntısı, hafif ateş, geniz akıntısı ve halsizlik gibi daha hafif seyrettiğini belirten Doç. Dr. Hamidi, “Ancak ileri yaştaki bireyler ile bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde tablo daha ağır olabiliyor. Bu grupta nefes darlığı, yüksek ateş ve balgamlı öksürük gibi alt solunum yolu belirtileri de karşımıza çıkabiliyor” dedi. Hastaların bir kısmında grip (influenza) saptandığını, bazı vakalarda ise Covid-19’un tespit edildiğini vurguladı.

YENİ VARYANTLAR: NİMBUS VE STRATUS

Doç. Dr. Aziz A. Hamidi, bu yıl itibarıyla gündeme gelen ve hızla yayılan iki yeni varyanta dikkat çekti: Nimbus (NB.1.8.1) ve Stratus (XFG).

Doç. Dr. Hamidi, “İlk olarak yılın başında Çin’de tespit edilen Nimbus varyantı, kısa sürede başta ABD olmak üzere birçok ülkede görüldü. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) tarafından ‘izlem altındaki varyant’ (Variant Under Monitoring - VUM) statüsünde değerlendirilen Nimbus, Omicron kökenli olup önceki varyantlara kıyasla daha hızlı bulaşma özelliği taşıyor” dedi.

Nimbus varyantında semptomların diğer türlere benzer olduğunu belirten Doç. Dr. Hamidi, “Ancak bu varyantta özellikle şiddetli boğaz ağrısı daha ön planda. Bunun dışında halsizlik, öksürük, burun tıkanıklığı ya da akıntısı, ateş ve zaman zaman sindirim sistemi semptomları da görülebiliyor. Ancak genel seyri hafif” ifadelerini kullandı.

FRANKENSTEIN VARYANTI ÇOCUKLARDA AĞIR SEYREDİYOR

Ocak 2025’te tanımlanan bir diğer varyant ise Stratus (XFG). Kamuoyunda zaman zaman “Frankenstein varyantı” olarak da anılan bu yeni tür, yine Omicron’un alt varyantlarından biri. DSÖ tarafından izlem altına alınan Stratus’un, daha yüksek bulaşıcılık potansiyeline rağmen, yol açtığı hastalığın genellikle hafif seyrettiği belirtiliyor.

Stratus varyantının özellikle çocuklar arasında ishal gibi sindirim sistemi semptomlarına da yol açabileceğini aktaran Doç. Dr. Aziz A. Hamidi, “Solunum yolu belirtilerinin yanı sıra bazı vakalarda bağırsak sistemi etkilenebiliyor. Bu da onu önceki varyantlardan bir miktar ayırıyor” ifadelerini kullandı.

ÇARPICI ARAŞTIRMA: ZAYIF BİREYLERDE ÖLÜM RİSKİ 5,75 KAT DAHA YÜKSEK!

Uzmanlar, vaka sayılarındaki artışın yanı sıra, hastalığın seyrine ilişkin yeni bilimsel bulgular olduğunu da söylüyor. Yapılan kapsamlı bir araştırma, vücut kitle indeksinin (VKİ) Covid-19’un şiddeti üzerindeki etkisini gözler önüne serdi. Buna göre, zayıf bireyler hastalığı normal kilodakilere göre daha ağır geçiriyor ve ölüm riski önemli ölçüde artıyor!

JAPONYA'DAN 46 BİN KİŞİLİK DEV ARAŞTIRMA

Japonya Sağlık Güvenliği Enstitüsü Klinik Bilimler Merkezi’nde yapılan ve çok yakın zamanda yayımlanan bu araştırma, 46 bin hasta üzerinde gerçekleşti. Özellikle 20-64 yaş grubundaki zayıf bireylerin, Covid-19’u ağır geçirme riskinin 2,37 kat, ölüm riskinin ise 5,75 kat daha yüksek olduğu belirlendi. Araştırmacılar, obez bireylerde de benzer şekilde ağır seyirli vakaların görüldüğünü ifade ederken, sağlıklı kilonun hastalıkla mücadelede önemli bir faktör olduğuna dikkat çekti.

“HEPİMİZ İÇİN OLDUKÇA ŞAŞIRTICI BİR SONUÇ”

Konuyu İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Serap Yavuzer, “Araştırma, hepimiz için oldukça şaşırtıcı bir sonuç olarak karşımıza çıktı” sözleriyle değerlendirdi ve şu bilgileri paylaştı:

-- Kişinin boy ve kilosuna bakılarak saptanan vücut kitle indeksi verilerine göre; hesaplanan değer 18,5-24.9 kg/m2 olanlar normal olup, değeri 18,5 kg/m2’den az olanlar düşük kilolu (zayıf) ve 24,9 kg/m2 üzeri olanlar fazla kilolu olarak değerlendirilmiş. Hastaların VKİ değerleri ile hastanede kalış süresince alınan en yoğun tedavilere göre (oksijen maske, makine, yoğun bakım destek) sınıflandırdıkları semptomların şiddetini değerlendirmişler.”

-- Sonuçlara bakıldığında; aslında öncesinde bildiğimiz ve önemsediğimiz fazla kilolu ve obezlerdeki şiddetli Covid-19 geçirme ve ölüm riskinin bu çalışmada da arttığı ancak bu risklerin özellikle zayıf bireylerde çok daha ciddi boyutlara ulaştığı görülüyor. Bu da oldukça şaşırtıcı bir durum…

BESLENME BOZUKLUĞU ÖLÜM RİSKİNİ KATLIYOR

Zayıf bireylerde ölüm riskinin 5,75 kat daha yüksek olması çarpıcı bir veri. Bu oranın tıbbi açıdan beklenen bir sonuç olduğunu söyleyebilir miyiz? Ayrıca, ülkemizde şu anda Covid vakalarının ağırlıklı olarak zayıf bireylerde görüldüğüne dair bir gözleminiz var mı?

Bu soruma Prof. Dr. Serap Yavuzer, “Çalışmada zayıf bireylerde tüm çalışma içinde ölme veya ventilatöre ya da ECMO (kalp-akciğer) makinesine ihtiyaç duyma olasılığının 1,74 kat ve yalnızca ölüm olasılığını değerlendirdiğinde risk 1,89 kat daha fazla çıkmış” cevabını verdi ve şöyle devam etti:

“Yaşa göre risklere bakıldığında özellikle tüm riskler 20 ila 64 yaş arasındaki düşük kilolu hastalarda daha yüksek çıkıyor. Normal kilolulara göre zayıf olan bu hastaların ciddi semptomlar yaşama olasılıkları 2,37 kat, ölüm olasılıkları ise 5,75 kat daha fazla. Obez Covid-19 hastaları ile yapılan çalışmalarda bu oranlara yakın artışları görsek de zayıflar için bu sonuçlar şaşırtıcı. Ancak zayıflarda ciddi beslenme bozuklukları ile azalan doğal bağışıklık yanıtını varsayarsak beklenebilir bir durum olarak da değerlendirebiliriz”

Ayrıca Yavuzer, “Türkiye’de yoğun bakımda yatan Covid-19 hastalarında yapılan bir araştırma sonuçlarına göre; beslenme bozukluğu olan ve olmayan hastalarda karşılaştırılan ölüm riskinin beslenme bozukluğu olanlarda çok daha yüksek olması bizim için de Covid-19 zayıf hastaların takibi için uyarıcı olmalı” ifadelerini kullandı.

ZAYIF BİREYLER NE YAPMALI? HANGİ TAKVİYELER KULLANILMALI?

Prof. Dr. Yavuzer, hastalıktan korunmak adına şu uyarılarda bulundu: “Proteinden zengin ve karbonhidrattan fakir bir beslenme modelinin benimsenmesi gerekiyor. Sağlıklı bireylerin günlük kilo başına en az 1.5 gram protein alması gerekiyor. Karbonhidrat tüketimi ise günlük ihtiyaca göre 1400-1800 kcal ile sınırlandırılmalı.”

Uzman isim takviye kullanımı konusunda da şu bilgileri verdi: “Çalışmalarda en olumlu sonuçların D vitamini desteğinde görüldüğünü biliyoruz. Tüm kas sistemini korumak adına günlük ortalama 1000-2000 IU D vitamini alınmasını öneriyoruz. Çinko, selenyum ve C vitamini gibi takviyeler de bağışıklık sistemini destekliyor, ancak bu ürünlerin gelişigüzel kullanılmaması gerekiyor.”

(Hürriyet)