Kıdem tazminatı nasıl alınır? İşçilerin en çok merak ettiği soru

Türkiye’de milyonlarca çalışanı ilgilendiren en önemli işçi haklarından biri kıdem tazminatıdır. İşten ayrılma sürecinde işçilerin en çok sorduğu sorulardan biri “Kıdem tazminatı nasıl alınır?” oluyor. Özellikle işverenle yaşanan anlaşmazlıklar, süreci daha da karmaşık hale getiriyor. Peki kıdem tazminatı hangi şartlarda ödenir, nasıl talep edilir?

KIDEM TAZMİNATI NEDİR?

Kıdem tazminatı, işçinin işyerine yaptığı katkının ve emeğinin karşılığı olarak, belirli koşulların gerçekleşmesi halinde işverence ödenen toplu paradır. İş Kanunu’na göre kıdem tazminatına hak kazanabilmek için bazı şartların oluşması gerekir.

HANGİ ŞARTLARDA KIDEM TAZMİNATI ALINIR?

• En az 1 yıl çalışma: İşçinin aynı işyerinde en az bir yıl çalışmış olması gerekir.

• İşten çıkarılma durumu: İşveren, işçiyi haklı bir neden olmaksızın işten çıkarırsa işçi kıdem tazminatına hak kazanır.

• Haklı fesih hakkı: İşçi, maaşının ödenmemesi, işyerinde mobbing uygulanması veya iş güvenliği koşullarının sağlanmaması gibi haklı sebeplerle iş akdini feshederse kıdem tazminatı alabilir.

• Emeklilik, askerlik ve evlilik: Erkek işçiler askerlik nedeniyle işten ayrıldığında, kadın işçiler ise evlendikten sonraki bir yıl içinde işten ayrıldığında kıdem tazminatı hakkı doğar.

• Emeklilik hakkı: Prim gün sayısını ve sigortalılık süresini dolduran işçi, emeklilik nedeniyle işten ayrıldığında da bu haktan yararlanabilir.

KIDEM TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR?

Kıdem tazminatı, işçinin brüt ücreti üzerinden hesaplanır. Çalışılan her yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında kıdem tazminatı ödenir. Hesaplamada sadece maaş değil, düzenli ödenen primler, yemek ve yol yardımı gibi yan haklar da dikkate alınır.

Örneğin, brüt maaşı 20.000 TL olan ve 5 yıl çalışan bir işçinin kıdem tazminatı yaklaşık 100.000 TL olur.

KIDEM TAZMİNATI NASIL TALEP EDİLİR?

İşçi, kıdem tazminatını almak için öncelikle işverene yazılı talepte bulunmalıdır. İşveren ödemeyi yapmazsa, arabuluculuk süreci devreye girer. 2018’den bu yana işçi alacaklarında dava açmadan önce arabulucuya başvuru zorunludur. Arabuluculukta anlaşma sağlanmazsa, işçi iş mahkemesinde dava açarak hakkını arayabilir.

YARGITAY KARARLARINDAN ÖRNEKLER

• Maaşını aylarca alamayan işçinin haklı nedenle fesih yaptığı ve kıdem tazminatı hakkı kazandığına karar verildi.

• Kadın işçinin evlilik nedeniyle bir yıl içinde işten ayrılması halinde kıdem tazminatı alabileceği onaylandı.

• İşverenin işçiyi haklı nedenle işten çıkardığını ispatlayamaması durumunda işçi lehine kıdem tazminatına hükmedildi.

İŞÇİLERİN YAPTIĞI HATALAR

Birçok işçi, kıdem tazminatı hakkı doğduğunda yalnızca sözlü taleple yetiniyor. Oysa yazılı talep, ileride açılacak dava için çok önemlidir. Ayrıca bazı işçiler, işverenin verdiği ibranameleri okumadan imzalayarak kıdem tazminatı haklarından feragat etmiş sayılabiliyor. İşte bu noktada “avukata sor” mantığı devreye giriyor; çünkü hukuki bilgi olmadan atılan imzalar hak kaybına yol açabiliyor.

İŞÇİ AVUKATI DESTEĞİ

Deneyimli bir işçi avukatı, kıdem tazminatına hak kazanıp kazanmadığınızı değerlendirir, hesaplamaları yapar ve işverenden tahsil edilmesini sağlar. Gerek arabuluculuk gerekse dava sürecinde işçiyi temsil ederek hak kayıplarının önüne geçer.

SONUÇ

Kıdem tazminatı, işçilerin iş güvencesinin ve emeğinin en önemli güvencelerinden biridir. Ancak bu hakkın alınabilmesi için kanundaki şartların doğru bilinmesi ve sürecin dikkatle yürütülmesi gerekir.

Hak kaybı yaşamamak için kıdem tazminatı sürecinde uzman bir işçi avukatı ile hareket etmek en doğru yol olacaktır.