Uzmanlardan 'sarı serum' riskine karşı kritik uyarı

Türkiye Acil Tıp Vakfı'nın ev sahipliğinde Antalya'da düzenlenen '5. Uluslararası Acil Tıp Kongresi'nde, acil tıp uzmanları ile bir araya geldim. Havaların soğumasıyla birlikte solunum yolu enfeksiyonlarında da bir artış gözlemleniyor. Grip mevsiminin de başladığı bu günlerde acil tıp uzmanlarına 'sarı serum' takviyesini sordum. Bakın acil tıp uzmanları hangi uyarılarda bulundu...

SAĞLIK SORUNLARINA YOL AÇAR

Acil Tıp Kongre Başkanı, İstanbul Başakşehir Çam ve Sakura Şehir Hastanesi Eğitim Görevlisi Prof. Dr. Mücahit Kapçı, "Sarı serum, içeriğindeki B ve C vitaminleri gibi bileşenlerin etkisiyle sarı rengini alan, genellikle doktor reçetesi veya talimatı ile uygulanan, bağışıklık sistemini güçlendirerek, vücutta enerji artışı sağlayan bir destek tedavisidir. Halk arasında 'atom serumu' olarak da adlandırılıyor" dedi. Prof. Dr. Kapçı, sarı serumun doktor önerisi haricinde kullanıldığında; alerjik reaksiyonlar, böbrek ve karaciğerlerde yük gibi yan etkilere neden olabildiğine de dikkat çekerek, "Doğru hastalıklarda ve doktor gözetiminde uygulandığında güvenli kabul edilse de bilinçsiz veya gereksiz kullanımı ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir" uyarısında bulundu.

ANAFİLAKSİ GELİŞEBİLİR

"Bir hekim olarak en çok alerjik reaksiyonlardan çekindiğimi söyleyebilirim" diyen Prof. Dr. Kapçı, şunları söyledi: "Serumun içeriğindeki herhangi bir bileşene karşı alerjisi olan kişilerde kaşıntı, döküntü, kızarıklık, nefes darlığı ve anafilaksi gibi ciddi alerjik reaksiyonlar görülebilir. Bu nedenle kesinlikle hastane ortamı dışında yaptırılmaması gerekir, yapılıyor ise de hastanede doktor tavsiyesi ve gözetiminde yapılması gerekmektedir."

'HOCAM SARI SERUM TAKSANIZ OLMAZ MI?'

Hamidiye Şişli Etfal Acil Sorumlusu Doç. Dr. Ertuğrul Altınbilek ise grip mevsiminde acil servis başvurularının yüzde 30 arttığına dikkat çekerek, "Bu da günlük 1000 hastanın başvurduğu acil servislere 300 hastanın yani grip vakasının daha başvurması demek. Hastalarımızdan acil servislerde 'Hocam sarı serum taksanız olmaz mı?' sorusuyla çok karşılaşıyoruz. Bir de evlerinde, iş yerlerinde yetkisiz kişiler ve uygun olmayan koşullarda takılan bu tip serumların yarattığı hayati risk ile acile gelen hastalarla çok karşılıyoruz. Endikasyonu ve yararı olmadan 'hastaya iyi gelir' amacıyla yapılan bu tip yaklaşımlar hayatı tehdit eden durumlara yol açabilir" dedi. "Biz acil tıp uzmanları, kanıta dayalı tıbbın ön saflarındayız" diyen Doç. Dr. Altınbilek, şöyle dedi: "Hastaya bir serum takmak yerine, gerçek gereksinimini belirleyip, uygun tedaviyi seçmek daha uygun olacaktır."

HER GRİP DÖNEMİNDE TALEP ARTIYOR

Sultangazi Haseki Eğitim Araştırma Hastanesi Acil Eğitim Şefi Prof. Dr. Özgür Söğüt ise şu uyarılarda bulundu: "Grip döneminde acil servislere başvurular da artıyor. Grip salgınında günlük acile başvuran hasta sayısı 2 bin 300'lere kadar ulaşabiliyor. Her grip döneminde de hastaların sarı serum talepleri artıyor. Acile gelen hasta 'Bana sarı serum takar mısınız?' diyor. Bunu günde neredeyse 300-400 kişiden duyuyoruz. Hasta kendini sarı serum alınca iyi olacağına inandırmış. Oysa sarı serumun ağızdan alınan ilaçlardan bir farkı yok. Serum yerine ilaçlarını ağızdan alıp, istirahat edip, bol su içerek, iyileşebilir."

ŞOKA GİRİP KALBİ DURABİLİR

Sarı serumun masum olmadığının altını çizen Prof. Dr. Söğüt, "Alerjiye yatkın kişilerde çok ciddi anafilaksi dediğimiz ciddi alerjik reaksiyonlar gelişebilir. Tansiyonu düşürüp, hastayı şoka sokabilir. Çok ciddi solunum sıkıntısına, astım krizine neden olabilir. Hasta kalp durması yaşayabilir. Damar yolu açılarak, yapılan bir tedavi olduğu için damar yolunda komplikasyonlar gelişebilir" dedi.

EVDE UYGULAMAK SAKINCALI

Prof. Dr. Söğüt, "Hastaların bazen 'Hocam yoğunsanız evde sarı serum taktırabiliriz' dediğini söyleyerek, şu uyarıyı yaptı: "Bu talep yanlıştır. Çünkü, evde bu serumu taktırmak, yan etkiler ortaya çıktığında erken müdahale şansını ortadan kaldırır. Evde uygulamak çok sakıncalı."

BU BİR TEDAVİ DEĞİLDİR

Gaziosmanpaşa Hastanesi Başhekimi ve Acil Tıp Uzmanı Doç. Dr. Mustafa Çalık da "Tıbbi olarak 'sarı serum' diye bir sıvı yoktur" diyerek, şunları söyledi: "Aslında bilimsel bir ilaç değil, alışkanlıkların, kolaycılığın ve bazen de hasta beklentilerinin bir ürünüdür. Sarı serum, bir tedavi değildir. Hiçbir klinik rehberde 'sarı serum endikasyonu' diye bir madde yoktur. Enerji verici değildir. Vitamin içeriği genellikle düşüktür ve akut durumda hastaya anlamlı bir katkı sağlamaz. Plasebodan fazlası değildir. Bazı hastalar, 'serum takıldıysa iyileşiyorum' hissine kapıldığı için, aslında 'sarı serum' bir tür kültürel plasebo haline gelmiştir."

(Sabah- GÜL KİREKLO)