Kanserle bağlantılı beş şaşırtıcı şey

Halk sağlığı kampanyalarının çabaları sayesinde muhtemelen en yaygın kanser nedenlerinden bazılarını biliyorsunuzdur. Amerika Birleşik Devletleri Sağlık Dairesi eski başkanı olan Luther Terry, 1964 yılında sigara ve sağlık üzerine ilk raporu yayınladı; sigaranın akciğer ve gırtlak kanserinin yanı sıra günümüzde KOAH olarak bilinen hastalığa da neden olduğu sonucuna vardı.

Bundan sonra, sigarayı bırakmaya yönelik programların yaklaşık 3,4 milyon kişiyi akciğer kanserinden ölmekten kurtardığı tahmin ediliyor. Benzer şekilde, 2021-2025 dönemi Sağlık Dairesi Başkanı Vivek H. Murthy, bu yılın başlarında alkolün belirli kanser türleriyle bağlantısı konusunda bir tavsiye yayınladı.

Sigara ve alkol kullanımının kanser riskini artırdığına dair onlarca yıllık kapsamlı verilere dayanan açık kanıtlar bulunuyor.

Elbette değil. Daha önce çok fazla duyulmayan ancak kanserle bağlantısı olan çok fazla etken var. Dövme yaptırmak ve sıcak sıvılar içmek de bunlardan bazıları. Ancak bu faktörlerin hiçbirinin alkol veya sigara içmek gibi risklerle aynı düzeyde kanıtlara sahip olmadığını unutmayın.

İşte kanser gelişimiyle ilişkilendirilen beş şaşırtıcı şey ve bunlar hakkında bilmeniz gerekenler…

1- DÖVMELER

Dövmeleriniz varsa ya da yaptırmak istiyorsanız yakın zamanda yapılan bu çalışmayı mutlaka bilmelisiniz.

İsveç'te yaklaşık 5.600 kişi üzerinde yapılan bir analizde, lenfoma hastalarının geçmişte dövme yaptırma olasılıkları lenfoma hastası olmayanlara kıyasla yüzde 21 daha fazlaydı. Dövmenin boyutu ve rengi bir fark yaratmıyor gibi görünüyordu.

Danimarka'da ikizler üzerinde yapılan küçük bir araştırmada da dövmeler ile lenfoma ve cilt kanseri arasında bir ilişki bulundu; bunun nedeni muhtemelen dövme mürekkebinin küçük kanserlerin tespit edilmesini zorlaştırmasıydı.

Ancak bu çalışmalar sadece birkaç bin kişiyi kapsıyor ve dövmelerin bir sorun olduğunu tam anlamıyla kanıtlamıyor. Bilim insanlarının daha büyük çalışmalarla ve dövme yaptırmış kişileri daha uzun süre takip ederek sonuçları teyit etmeleri gerekiyor. Bağlantı doğru olsa bile, lenfoma nadir görülen bir kanser tanısı olduğundan, dövme yaptırmaktan lenfoma geliştirme olasılığı oldukça düşük olabilir.

2- NARGİLE İÇMEK

Bazı insanların düşündüğünün aksine, nargile içmek aslında sizin için sigara içmekten daha kötü olabilir. Gıda ve İlaç İdaresi'ne (FDA) göre, nargile tütününe maruz kalan insanlar, sigara içen insanlardan daha fazla karbon monoksit emer, çünkü nargile içme seansları daha uzun olma eğilimindedir. Ayrıca dumanda bulunan zehirli kimyasalları da daha fazla emebilirler. Bir saatlik nargile seansında, bir kişinin tek bir sigaradan 100-200 kat daha fazla duman soluduğu tahmin ediliyor.

Nargile tütünü tipik olarak tütün, tatlandırıcı ve aroma karışımı içerir. Bunu içmek için kullanılan cihaz, kömür veya elektrikle ısıtılmış havayı tütün karışımından ve nihayetinde su dolu bir hazneden geçirerek çalışır.

Kuzey Vietnam'da yaşayan yaklaşık 40.000 kişi üzerinde yapılan bir araştırmada, nargile içenlerin karaciğer, akciğer, baş, boyun ve mide kanserlerinden ölme risklerinin içmeyenlere göre ortalama 11 yıl içinde daha yüksek olduğu görüldü. Bilim insanları, tütün alımının artan kanser riskiyle bağlantılı olduğundan eminler.

3- ÇOK SICAK İÇECEKLER

Çin'de yapılan bir çalışmada, 450.000'den fazla kişi ortalama dokuz yıl boyunca takip edildi ve 1.731'inde yemek borusu kanseri gelişti. Yakıcı-sıcak çay içen ve günde en az bir alkollü içecek tüketenlerde yemek borusu kanseri riski beş kat artarken, yakıcı-sıcak çay içen ve sigara içenlerde bu risk iki kat arttı.

Teoriye göre, 60 derece ve üzeri sıcaklıktaki kaynar çay içmek, çayın günde birkaç kez ve yıllarca tüketilmesi halinde yemek borusundaki hücrelere zarar verebiliyor.

Birleşik Krallık'ta yapılan iki çalışma daha fazla perspektif sunuyor: İlkinde, günde 4-6 fincan sıcak kahve veya çay içen kişilerde yemek borusu kanseri oranı neredeyse iki kat daha fazla bulundu.

İkinci çalışmada çay içmenin kanser ve kardiyovasküler ya da solunum yolu hastalıklarından ölüm riskini azalttığı bulundu. Bu da potansiyel olarak çayın yapraklarının değil sıcaklığının sorun olduğunu gösteriyor.

4- KİMYASAL SAÇ DÜZLEŞTİRİCİLER VE BOYALAR

Kimyasal saç düzleştiriciler ve boyalar, kanserojen bir madde olan formaldehit veya meme ve yumurtalık kanserleri de dahil olmak üzere hormona duyarlı kanserlerle ilişkilendirilen ftalatlar gibi endokrin bozucu kimyasallar içerebilir.

2020'de kız kardeşler üzerinde yapılan ve 46.000'den fazla kadını kapsayan bir çalışmada, kalıcı saç boyası kullanımının özellikle siyahi kadınlar arasında meme kanseri riskinde artışla ilişkili olduğu; düzleştiricilerin sık kullanımının ise daha yüksek meme ve yumurtalık kanseri riskiyle bağlantılı olduğu bulundu.

Aynı grupla yapılan daha yeni bir çalışmada, bir önceki yıl içinde herhangi bir düzleştirici ürün kullanımının rahim kanseri riskini artırdığı bulundu. Düzleştirici ürünlerin dört veya daha fazla kez kullanılması riskin daha da artmasına neden oldu.

Veriler sınırlı olsa da formaldehit veya endokrin bozucu kimyasallar içerip içermediğini görmek için kullanmadan önce kimyasal saç ürünlerinizin içeriğini gözden geçirmenizde fayda var.

5- YÜKSEK SICAKLIKTA PİŞİRİLMİŞ ETLER

Yaz yaklaşırken çoğumuz ızgarayı yakmayı ve açık havada lezzetli bir yemek yemeyi iple çekiyoruz. Ancak kırmızı et, kümes hayvanları, balık eti gibi etler yüksek sıcaklıklarda ızgara edildiğinde, heterosiklik aminler ve polisiklik aromatik hidrokarbonlar gibi kanserojen kimyasallar üretir.

Bu durumun potansiyel bir sorun olduğuna dair kanıtlar, listedeki diğer faktörlerden daha güçlüdür. Büyük popülasyon çalışmaları, yüksek sıcaklıkta pişirilmiş et tüketen kişilerin kolorektal kansere yakalanma olasılığının biraz daha yüksek olduğunu gösteriyor.

Kırmızı ve işlenmiş etin kanserle bağlantılı olduğuna dair güçlü kanıtlar olduğundan, uzmanlar ızgara yapmayı ve özellikle bunları tüketmeyi sınırlandırmanızı öneriyor.

Washington Post'un '5 surprising things linked to cancer — and what to know about them' başlıklı haberinden derlenmiştir.

(Hürriyet)